Sao chổi sáng nhất năm 2018 trên bầu trời của chúng ta là 46P/Wirtanen đang ở vị trí rất thuận lợi để quan sát. Nếu trời đủ trong, bạn thậm chí có thể nhìn thấy nó bằng mắt thường.
46P/Wirtanen là một sao chổi chu kỳ ngắn, hoàn thành một vòng quỹ đạo quanh Mặt Trời chỉ trong 5,4 năm. Nó được phát hiện vào ngày 17 tháng 1 năm 1948 bởi nhà thiên văn học Carl Alvar Wirtanen (1910 - 1990). Sao chổi này từng là mục tiêu ban đầu của tàu không gian Rosetta. Tuy nhiên, do sự trì hoãn trong việc phóng tàu, con tàu này buộc phải đổi mục tiêu sang một sao chổi khác là 67P/Churyumov-Gerasimenko.
Ngày 12 tháng 12 vừa qua, 46P/Wirtanen đã tới điểm cận nhật - điểm gần Mặt Trời nhất trên đường đi của nó. Sau đó, khi bắt đầu rời xa khỏi Mặt Trời, nó đang trên đường tới gần Trái Đất. Nó sẽ đạt tới điểm gần Trái Đất nhất vào ngày 16 tháng 12 này, với khoảng cách thấp nhất đạt được sẽ là 0,0774 AU, tức là khoảng 11,58 triệu km.
Ở khoảng cách vừa nêu, sao chổi này sẽ không cho bạn thấy một vệt sáng rõ nét như những hình ảnh phổ biến mà bạn vẫn hình dung hoặc nhìn thấy trên những bức ảnh nổi tiếng nhất về sao chổi. Chính xác thì nó sẽ có dạng như hình ảnh mà bạn thấy ở đầu bài viết, nó được nhiếp ảnh gia Chris Schur chụp hôm mùng 3 tháng 12 vừa qua ở Payson, Arizona (Mỹ). Hiển nhiên, hiện tại sao chổi này đang sáng hơn vì nó ở gần hơn, nhưng ngược lại thì mắt bạn không thể nhìn rõ như hình ảnh này, do nó được chụp bởi camera chuyên dụng. Tuy nhiên, về cơ bản, nó sẽ có dạng một đốm sáng màu xanh như vậy, hơi khác một chút với màu sắc của các ngôi sao thông thường trên bầu trời.
Với độ sáng khiêm tốn như vậy, trên thực tế bạn sẽ không có nhiều cơ hội để quan sát sao chổi này ở các khu vực nội thành ô nhiễm. Ngay cả khi thời tiết lý tưởng (không có mây), người ở các khu vực nội thành cũng chỉ có thể nhìn thấy sao chổi này qua các ống nhòm hoặc kính thiên văn nghiệp dư. Trong khi đó, người quan sát ở ngoại ô hoặc các vùng nông thôn, đồi núi sẽ có thể nhìn thấy sao chổi bằng mắt thường nếu trời không mây.
Thời điểm quan sát lý tưởng nhất sẽ là tối 16 tháng 12, tức chủ nhật tuần này. 46P/Wirtanen không có vị trí cố định trên nên trời sao mà di chuyển liên tục. Tuy nhiên vào tối 16/12, nó sẽ ở lân cận nhóm sao Pleiades (tức cụm sao M45). Bạn sẽ dễ dàng xác định được nhóm sao này dựa vào hình dưới đây.
Vị trí sao chổi 46P/Wirtanen vào thời điểm 19h00 ngày 16/12/2018. Ảnh chụp từ phần mềm Stellarium.
Ngoài ra, để thuận lợi hơn cho quan sát, bạn có thể theo dõi đường đi của sao chổi này trên bầu trời qua phần mềm Stellarium. Phần mềm này có thể download TẠI ĐÂY và cài cho máy tính (nhớ lưu ý chọn đúng phiên bản phù hợp với hệ điều hành của bạn). Sau khi cài và chạy thành công, hãy ấn F3 để hiện cửa sổ Search/Tìm kiếm, gõ "46P/Wirtanen". Nếu sao chổi này không có trong dữ liệu của Stellarium, hãy làm theo các bước được hướng dẫn như ở bài sau: Thêm sao chổi và tiểu hành tinh vào Stellarium.
Đặng Vũ Tuấn Sơn
