Các bài mới nhất

Trifid Nebula
01 Tháng 7, 2025

Tinh vân rực rỡ trong hình ảnh của Đài quan sát Vera C. Rubin

by R.T
Vùng tạo sao ngoạn mục này là một trong những hình ảnh đầu tiên từ Đài quan sát Vera C. Rubin mới tại Chile.
TWA 7
26/06/2025

Ngoại hành tinh đầu tiên được kính James Webb trực tiếp phát hiện

by R.T
Kính thiên văn không gian James Webb đã phát hiện ngoại hành tinh đầu tiên của mình - các nhà thiên văn cho biết hôm thứ Tư vừa qua - khi chụp được hình ảnh trực tiếp hiếm hoi của một thế giới tương đối nhỏ nằm trong “sân sau” thiên hà của Trái Đất.
planet forming disk
25/06/2025

Rượu trên đĩa tiền hành tinh có thể giúp lý giải nguồn gốc của sự sống

by Lyr
Tổ hợp kính thiên văn đo bước sóng milimet/hạ-milimet Atacama (viết tắt là ALMA) đã phát hiện các đồng vị của methanol xung quanh một ngôi sao gần Trái Đất, điều này có thể giúp lý giải vì sao các thành phần cần thiết cho sự sống lại tồn tại trên hành tinh của chúng ta.
Rubin 1st image
25/06/2025

6 kỳ quan ẩn náu trong bức ảnh đầu tiên của đài quan sát Vera C. Rubin

by R.T
Đài quan sát Vera C. Rubin vừa công bố hình ảnh đầu tiên, trong đó bao gồm một khung cảnh "choáng ngợp" với 10 triệu thiên hà trong và xung quanh Cụm thiên hà Virgo. Dưới đây là sáu hình ảnh ngoạn mục ẩn giấu trong bức ảnh lớn đến mức khó tin này.

Tin tức

Rubin 1st image

6 kỳ quan ẩn náu trong bức ảnh đầu tiên của đài quan sát Vera C. Rubin

by R.T
Đài quan sát Vera C. Rubin vừa công bố hình ảnh đầu tiên, trong đó bao gồm một khung cảnh "choáng ngợp" với 10 triệu thiên hà trong và xung quanh Cụm thiên hà Virgo. Dưới đây là sáu hình ảnh ngoạn mục ẩn giấu trong bức ảnh lớn đến mức khó tin này.
2024 YR4

Các vệ tinh nhân tạo đứng trước nguy cơ hư hại nếu một tiểu hành tinh lớn va chạm với Mặt Trăng

Nếu một tiểu hành tinh khổng lồ va chạm với Mặt Trăng vào năm 2032, vụ nổ dữ dội đó sẽ làm bắn tung các mảnh vỡ hướng về Trái Đất, đe dọa các vệ tinh và tạo ra một trận mưa sao băng ngoạn mục, các…
Planet Nine

Hành tinh thứ Chín có thể sắp được tìm ra

Trong những năm qua, các nhà thiên văn học đã tìm kiếm một hành tinh thứ chín bí ẩn đang ẩn mình trong vùng tối tăm ở rìa ngoài của Hệ Mặt Trời. Giờ đây, một nhóm các nhà nghiên cứu đã tiếp cận câu…

Kiến thức

Rocket disasters

Thảm họa ở các sân bay không gian và bài học của lịch sử

Trong lịch sử hàng không không gian của nhân loại, thảm họa tàu con thoi Challenger của NASA năm 1986 thường được nhắc tới như sự kiện thảm khốc nhất khi mà 7 phi hành gia bỏ mạng ngay khi con tàu…

Hoạt động

Kids

Khám phá và trải nghiệm thế giới của thiên văn học, mang lại niềm vui và tri thức cho các bạn nhỏ

by Lyr
Bắt đầu học tập từ cuối tháng 5, hai lớp đầu tiên trong chương trình trải nghiệm và khám phá thiên văn hè 2025 do VACA tổ chức tại Hà Nội cho các bạn nhỏ đã đi diễn ra một cách vui tươi, sinh động và đầy tri thức ngay từ những buổi học đầu tiên. Chương trình đã nhận được phản hồi tích cực từ sớm của các phụ huynh có con em tham gia lớp học.
23 years VACA

Gặp mặt người yêu khoa học trong ngày kỷ niệm thành lập VACA

Sáng Chủ nhật vừa qua, nhiều người yêu khoa học đã tới gặp gỡ và thảo luận về nhiều đề tài trong thiên văn học nói riêng và khoa học nói chung, ở buổi gặp mặt nhân dịp kỷ niệm 23 năm thành lập VACA.
22 năm VACA

22 năm VACA: Từ tính thực tiễn trong cuộc sống tới chính tương lai của Thiên văn học

Sáng ngày 31 tháng 3 năm 2024, nhiều người yêu khoa học đã tới tham dự sự kiện "Thiên văn học trong sự phát triển và tương lai nhân loại" do Hội Thiên văn và Vũ trụ học Việt Nam (VACA) tổ chức với sự…

Bài viết, Ý kiến

Rocket launching

Cuộc đua không gian thứ hai liệu sắp bắt đầu? Hay còn gì thú vị hơn thế?

by Đặng Vũ Tuấn Sơn
Khi mà có những chuyển biến song song cả trong tình hình chính trị thế giới và trong sự phát triển của nhiều công nghệ có liên quan, liệu rằng một cuộc đua không gian thứ hai có sắp bắt đầu?
ufo

Niềm tin vào việc người ngoài hành tinh ghé thăm Trái Đất đang lan rộng mất kiểm soát và đó là điều nguy hiểm

Ý tưởng rằng người ngoài hành tinh có thể đã đến thăm Trái Đất ngày càng trở nên phổ biến. Khoảng 1/5 người dân ở Anh tin rằng Trái Đất đã được người ngoài hành tinh ghé thăm, và khoảng 7% cho rằng…
choices

Tự do ý chí có tồn tại? Cơ học lượng tử có quyết định tương lai của bạn?

Vào buổi sáng ngày 28 tháng 6 năm 1914, một sinh viên người Serbia gốc Bosnia tên là Gavrilo Princip đứng bên ngoài cửa hàng đồ ăn của Moritz Schiller gần Cầu Latin ở Sarajevo. Vào khoảng sau 10h45…

Tài liệu, Tiện ích

21st century Astronomy

Thiên văn học thế kỷ 21: Hai thập kỷ đã qua, một tương lai phía trước

by VACA
Cuốn sách này là một tài liệu mang lại cho độc giả cái nhìn xuyên suốt về toàn bộ những giai đoạn phát triển của khoa học vũ trụ tính từ đầu thế kỷ cho tới nay. Cũng qua đó, người yêu khoa học cũng sẽ có một cái nhìn thoáng qua về những kỳ vọng của tương lai thông qua những phân tích chi tiết về viễn cảnh của những lĩnh vực mũi nhọn trong nghiên cứu vũ trụ,…
Từ điển Thiên văn học và Vật lý thiên văn

[Ebook] Từ điển Thiên văn học và Vật lý thiên văn

Từ điển Thiên văn học và Vật lý thiên văn là cuốn sách có lượng tri thức toàn diện nhất từng được biên soạn bởi VACA. Sách được thực hiện dưới dạng từ điển tra cứu theo mục từ, với tổng số gần 2.000…
Death of the Milky Way

[Video] Cái chết của Milky Way

Thiên hà của chúng ta đã ra đời từ rất lâu, là nơi chứa toàn bộ Hệ Mặt Trời cùng ít nhất là hơn 100 tỷ ngôi sao khác. Nhưng nó không phải là vĩnh cửu. Milky Way đang chết. Trong tập phim này, bạn sẽ…

Giải trí

Ballack-Wenger

5 ngôi sao bóng đá đã được đặt tên cho các tiểu hành tinh

by VACA
Các tiểu hành tinh có rất nhiều trong Hệ Mặt Trời. Chúng là những tảng đá có thể có kích thước chỉ vài hay vài chục mét cho tới hàng kilomet. Vì số lượng của chúng rất lớn (hàng trăm nghìn đã được biết tới), việc đặt tên cũng trở nên rất phong phú, mà không ít trong số đó là tên của những người cụ thể. Bên cạnh tên các nhà khoa học, kỹ sư, những người liên…
goose

Bái báo Alpha-Beta-Gamma, và trò đùa của George Gamow

Việc tên những người ... không liên quan đôi khi xuất hiện trong những công bố khoa học chính thống (tức là họ không tham gia gì cả, đôi khi thậm chí có khi còn không hiểu chính nghiên cứu mà mình có…
panspermia

Ý tưởng kỳ lạ về việc COVID-19 có nguồn gốc từ ngoài không gian

Nếu có gì đó mang chút màu sắc khôi hài ở đại dịch COVID-19 đã làm cả thế giới mệt mỏi và lo lắng suốt năm 2020, thì có lẽ đó là hàng loạt những giả thuyết kỳ quái về nguồn gốc của nó. Tuy nhiên,…

Liệu có khả năng cho một ngày tận diệt của cả thế giới vào sang năm, năm 2012? Những cơ sở nào làm cho người ta tin vào sự kiện này nhiều đến thế, chúng ta hãy cùng thử phân tích xem sao.

Đầu năm 2008, lần đầu tiên một website tiếng Việt đề cập đến vấn đề ngày tận thế này, chính là một bài viết của Thienvanvietnam.org, bài viết có đề cập đến nhiều khả năng dự đoán về ngày tận thế có thể đến trong khoảng đầu thế kỉ 21 này, trong đó có việc dự đoán của lịch Maya rằng ngày 21 tháng 12 năm 2012 sẽ là ngày tận thế của Trái Đất.


Nếu như vào đầu năm 2008 chúng ta còn tới gần 5 năm để đợi cái ngày được dự đoán này thì đến giờ nó đã đến rất gần chỉ còn hơn 1 năm nữa.  năm gần đây, các báo chí trên thế giới cũng như của Việt Nam thi nhau đưa các tin rất giật gân và ... dọa trẻ con về sự kiện tận thế này, có một số báo của Việt nam còn không ngần ngại tự ý copy y nguyên một số đoạn trong 2 bài viết nêu trên của Thienvanvietnam.org để làm dẫn chứng, mọi việc tiếp tục được chú ý nhiều hơn vào thời gian gần đây (nửa đầu năm 2011) phần vì thời điểm 2012 nêu trên đã khá gần, phần vì những hiện tượng thiên văn, địa chất diễn ra khá thường xuyên trong thời gian qua được nhiều người tin rằng đó là những dấu hiệu của tận thế như những trận động đất dữ dội vừa qua ở Thái Bình Dương, hay sao chổi Elenin sẽ đi qua rất gần Trái Đất vào cuối năm nay ... Các thuật ngữ quen thuộc như ngày tận thế (doomsday), hành tinh X, Apocalipse ... phổ biến trên khắp các website của thế giới. Vân vân và ... vân vân...

Lịch Maya và sự kết thúc của chu kì hơn 5000 năm
Chúng ta hãy quay lại với căn nguyên đầu tiên để ngày 21 tháng 12 năm 2012 được tin là ngày tận thế của loài người và qua đó xem xét xem liệu có thật sự sẽ có một ngày tận thếhay không.

Như các độc giả yêu thiên văn đã đọc ở bài viết "Có phải ngày tận thế của chúng ta sẽ đến vào năm 2012", có thể thấy rằng ngày tận thế được dự đoán này là ngày cuối cùng trong lịch của người Maya - một nền văn minh rất phát triển vào khoảng từ năm 250 đến 900 sau Công Nguyên (CN) tại Trung Mỹ và nổi tiếng với các công trình kiến trúc độc đáo và kiến thức về thiên văn cũng như chiêm tinh học thời điểm đó.
Tôi nghĩ cần có đôi dòng trước hết giải thích cho độc giả qua về hệ thống lịch này và tại sao nó lại kết thúc vào ngày 21 tháng 12 năm sau.
Người Maya ban đầu sử dụng 2 chu kì lịch cơ bản (như chu kì năm của chúng ta hiện nay) là lịch Tzolk’in kéo dài 260 ngày và lịch Haab kéo dài  gần bằng độ dài 365 ngày của dương lịch ngày nay, ngoài ra còn chia ra thành chu kì ngắn 13 ngày và chu kì dài 20 ngày. Sau đó người Maya kết hợp 2 hệ thống lịch này thành một chu kì kéo dài 52 năm (tương đương với độ dài tương đối của một thế hệ/triều đại). Như vậy cứ mỗi khi hết chu kì 52 năm thì lịch của họ sẽ lại phải viết lại (ta nên nhớ khi đó người Maya không sử dụng hệ thống lịch đánh số năm như ngày nay ta dùng tức là số năm tăng lên bao nhiêu cũng được). Để có một chu kì dài hơn người Maya sáng tạo ra một cách tính lịch hiệu quả hơn sử dụng 5 giá trị chu kì với số 13 và số 20 là những giá trị cơ bản được sử dụng (theo quan niệm của nền văn minh này thì đây là 2 con số có vị trí cao nhất tượng trưng cho sự tuyệt đối). Họ chọn một ngày tương đương với lịch chúng ta hiện nay là ngày 11 tháng 8 năm 3114 trước CN để làm ngày đầu tiên của chu kì dài này (được tin rằng đó là ngày bắt đầu của thế giới và văn minh mới), ngày đó được kí hiệu là 0.0.0.0.1, những ngày tiếp theo sẽ là 0.0.0.0.2, 0.0.0.0.3, ...
Đến ngày 19 kí hiệu sẽ là 0.0.0.0.19, ngày thứ 20 sẽ được làm tròn sang hàng số tiếp theo và sẽ là 0.0.0.1.0, ngày 21 là 0.0.0.1.1 , đến ngày thứ 39 là 0.0.0.1.19 và ngày 40 là 0.0.0.2.0, cứ như thế từng con số ở các hàng tiếp theo  sẽ được tăng dần đến 19 trước khi chuyển qua hàng tiếp. (riêng hàng từ 2 chỉ tính đến 17 và hàng thứ 5 tức là hàng ngoài cùng chỉ đến 13). Hàng ngoài cùng (đơn vị cao nhất) được qui ước chỉ có giá trị cực đại là 13, tức là ngày cuối cùng trong chu kì sẽ là 13.0.0.0.0, ngày này tương đương với sự kết thúc của chu kì lịch dài 5126 năm. Ngày được qui ước là 13.0.0.0.0 này tương đương với ngày 21 tháng 12 năm 2012 sắp tới.

Chu kì kết thúc và ngày tận thế
Bản thân người Maya tin rằng sẽ có một biến đổi to lớn hay một sự thay thế vĩ đại nào đó mỗi khi một chu kì dài kết thúc. Họ tin rằng ngày 11 tháng 8 năm 3114 trước CN (ngày 0.0.0.0.1) đã là ngày sáng tạo ra văn minh và thế giới ngày nay của con người thay thế cho một thời kĩ cũ, và do đó ngày kết thúc có thể chuyện đó sẽ lại xảy ra, loài người có thể sẽ bị quét sạch và có thể được thay thế bởi một kỉ nguyên mới.
Đề tài này đã được khai thác trong bộ phim năm 2007 "Indiana Jones and the Kingdom of the Crystal Skulls" trong đó Harrison Ford phải tập hợp được 13 chiếc sọ người trong truyền thuyết Maya để cứu thế giới nếu không Trái Đất sẽ bị đánh bật khỏi trục quay hiện tại của nó.

Từ năm 1995 đến nay, còn có những tin đồn trên mạng xuất phát từ 1 website rằng có một hành tinh X sẽ đi qua quĩ đạo Trái Đất vào khoảng thời gian này và sẽ va chạm mạnh với Trái Đất và đó sẽ là ngày tận thế, biết đâu nó sẽ rơi vào đúng ngày 21 tháng 12 năm 2012 như lịch Maya đề cập.
Tuy vậy chúng ta nên biết rằng các nhà thiên văn đều phủ nhận thông tin này, và nếu một hành tinh hay tiểu hành tinh đủ lớn để va chạm và phá hủy Trái Đất chỉ còn hơn 1 năm sẽ tới đây thì hẳn rằng nó đã được quan sát thấy từ rất lâu. Cũng như việc động đất mấy tháng trước ở Thái Bình Dương chỉ đơn thuần là các dịch chuyển thạch quyển trên lớp vỏ Trái Đất vẫn xảy ra trong hàng trăm triệu năm qua, đừng quên rằng với thời gian sống ngắn ngủi chỉ vài chục năm của chúng ta thì việc này có thể là hiếm hoi và đặc biệt nhưng với tuổi thọ hàng tỷ năm của hành tinh này thì đó là một hoạt động khá thường xuyên. Còn việc sao chổi Elenin bay rất sát Trái Đất thực tế không những không có gì đáng lo lắng mà còn là một cơ hội tuyệt vời cho các nhà thiên văn nói riêng cũng như tất cả người yêu thiên văn nói chung có dịp quan sát rất chi tiết một sao chổi. Ngay cả việc Hệ Mặt Trời đang tiến tới gần mặt phẳng chính của thiên hà, với khoảng cách khổng lỗ trong thiên hà thì nếu như vào một thời điểm nó có thể phá hủy Trái Đất thì lúc này trước đó chỉ hơn 1 năm các lực của nó cũng đã đủ làm ra không biết bao nhiêu thảm họa chứ không thể yên bình thế này.

Tiên đoán có vẻ rõ ràng nhất và cũng là căn nguyên ban đầu là sự kết thúc của chu kì dài trong lịch Maya, xin được trích lời của tiến sĩ Karl Kruszelnicki trong cuốn “The Great Moments in Science“ (những khoảnh khắc vĩ đại của khoa học)
"Khi một cuốn lịch đi hết chu kì của nó, nó sẽ được lật tiếp để đi sang chu kì tiếp theo. Trong lịch phương Tây của chúng ta, sau ngày 31 tháng 12 không phải là tận thế mà là ngày 1 tháng 1. Vậy thì ngày 13.0.0.0.0 của người Maya sẽ được nối tiếp bằng ngày 0.0.0.0.1 tức là ngày 22 tháng 12 năm 2012 - chỉ còn vài ngày để mua sắm cho Giáng sinh"

Vậy bạn hãy cứ yên tâm rằng sẽ chẳng có ngày tận thế nào vào sang năm và hãy bỏ ngay những ý nghĩ ngớ ngẩn về việc chuẩn bị một cái kết hấp dẫn cho mình. Và đừng quên bài viết này được thực hiện vào ngày 12 tháng 7 năm 2011 (ngày 12.19.18.9.12 theo lịch Maya), nếu bạn đọc bài viết này sau ngày 21 tháng 12 năm 2012 đừng quên uống mừng vì bạn là người vinh dự sống xuyên 2 chu kì dài của người Maya.

Đặng Vũ Tuấn Sơn (CLB Thiên văn học trẻ Việt Nam - VACA)
http://dangvutuanson.info

Bài viết có tham khảo một số thông tin từ Mayacalendar.com Universetoday.com

Vui lòng ghi rõ tên tác giả và nguồn trích dẫn www.thienvanvietnam.org khi copy bài viết này