Các bài mới nhất

M82
25 Tháng 4, 2024

Vụ bùng nổ dữ dội từ cách xa 12 triệu năm ánh sáng hé lộ về loại sao hiếm gặp trong Milky Way

by R.T
Một vụ nổ chói sáng ngắn ngủi đã dẫn các nhà thiên văn học đến với một sao từ mới được phát hiện ngoài thiên hà Milky Way, và như vậy nó có thể là sao từ đầu tiên được biết tới bên ngoài thiên hà của chúng ta.
Planet Nine
24/04/2024

Bằng chứng mới về sự tồn tại của Hành tinh thứ Chín

by Bryan
Một nhóm nhỏ các nhà khoa học hành tinh từ Viện Công nghệ California (Caltech), Đại học Côte d'Azur và Viện Nghiên cứu Tây Nam vừa báo cáo về khả năng phát hiện Hành tinh thứ Chín. Họ đã công bố bài báo của mình trê arXiv và bài báo này đã được chấp nhận để đăng trên The Astrophysical Journal Letters.
goose
21/04/2024

Bái báo Alpha-Beta-Gamma, và trò đùa của George Gamow

by Đặng Vũ Tuấn Sơn
Việc tên những người ... không liên quan đôi khi xuất hiện trong những công bố khoa học chính thống (tức là họ không tham gia gì cả, đôi khi thậm chí có khi còn không hiểu chính nghiên cứu mà mình có đứng tên là đằng khác) ngày nay khá là phổ biến. Và đây là một câu chuyện vui, khi một gã bỗng nhiên thấy tên mình trong một bài báo khoa học nổi tiếng mà chẳng phải vì ngoại giao, vì cần thành tích hay bất cứ cái gì tương tự.
Gaia BH3
21/04/2024

Lỗ đen khối lượng sao lớn nhất từng được phát hiện trong Milky Way

by R.T
Các nhà thiên văn học đã xác định được lỗ đen khối lượng sao lớn nhất từng được biết tới trong thiên hà Milky Way, với khối lượng gấp 33 lần Mặt Trời - theo một nghiên cứu được công bố vào thứ Ba tuần vừa rồi.

Tin tức

meteor shower

Quan sát mưa sao băng Lyrids 2024

by VACA
Nửa cuối tháng 4 là thời điểm mà bạn có thể quan sát thấy các vệt sáng của mưa sao băng Lyrids. Nếu thời tiết thuận lợi, đêm 22 - rạng sáng 23 tháng này sẽ là lúc lý tưởng nhất cho hiện tượng này.
solar eclipse

Giá trị khoa học của nhật thực toàn phần và hình ảnh nhật thực ngày 08/04/2024

Trưa ngày mùng 8 tháng 4 vừa qua ở Bắc Mỹ, tương đương với đêm mùng 8 - tạng sáng mùng 9 tại Việt Nam, người quan sát đã theo dõi được nhật thực toàn phần được coi là đặc biệt nhất thế kỷ này đối với…
Planet consuming

Sự phá hủy hành tinh trong các hệ có thể khá phổ biến

Các hệ hành tinh có ổn định không? Liệu Trái Đất và những "anh em" của nó có luôn tiếp tục ổn định trên quỹ đạo của mình, hay một ngày nào đó chúng ta có thể bị loại bỏ một cách ngẫu nhiên khỏi ngôi…

Kiến thức

Hoạt động

22 năm VACA

22 năm VACA: Từ tính thực tiễn trong cuộc sống tới chính tương lai của Thiên văn học

by VACA
Sáng ngày 31 tháng 3 năm 2024, nhiều người yêu khoa học đã tới tham dự sự kiện "Thiên văn học trong sự phát triển và tương lai nhân loại" do Hội Thiên văn và Vũ trụ học Việt Nam (VACA) tổ chức với sự tham gia hợp tác và hỗ trợ của Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội).
Astronomy online class

Đăng ký khóa học thiên văn trực tuyến năm 2024 của VACA

VACA xin thông báo lịch học và kế hoạch tuyển sinh lớp học online dành cho người có tuổi tối thiểu là 16, gồm ba phần độc lập bắt đầu từ giữa tháng 4 năm 2024.
event 2024

Sự kiện: Thiên văn học trong sự phát triển và tương lai của nhân loại

Cuối tháng ba này, Hội Thiên văn và Vũ trụ học Việt Nam (VACA) sẽ tròn 22 năm từ ngày thành lập và bắt đầu hoạt động. VACA xin thông báo sự kiện khoa học sẽ tổ chức tại Hà Nội để người yêu khoa học…

Bài viết, Ý kiến

Voyager 1 and Pale blue dot

Pale Blue Dot và sự cô độc của chúng ta trong vũ trụ

by Đặng Vũ Tuấn Sơn
Đây là một bức ảnh nổi tiếng mà tôi thường đưa vào bài giảng của mình. Nhìn qua, bạn chẳng thấy nó có gì đặc biệt nếu không biết rằng nó là hình ảnh của chính Trái Đất chúng ta trong vũ trụ, được chụp ở khoảng cách 6 tỷ km.
gravitational wave

Một kỷ nguyên mới của nghiên cứu đang mở ra

Đã có tới hai giải Nobel được trao cho sự xác nhận sóng hấp dẫn. Điều đó có lẽ có thể làm bạn hình dung phần nào về vai trò của loại bức xạ này. Việc kiểm chứng sự tồn tại của sóng hấp dẫn do chuyển…
time

Thời gian hoạt động như thế nào?

Khi bàn về thời gian, bạn rất dễ nhanh chóng bị lạc vào sự phức tạp của chủ đề. Thời gian ở xung quanh chúng ta - nó luôn tồn tại và là cơ sở để chúng ta ghi nhận lại sự sống trên Trái Đất. Đó là…

Tài liệu, Tiện ích

21st century Astronomy

Thiên văn học thế kỷ 21: Hai thập kỷ đã qua, một tương lai phía trước

by VACA
Cuốn sách này là một tài liệu mang lại cho độc giả cái nhìn xuyên suốt về toàn bộ những giai đoạn phát triển của khoa học vũ trụ tính từ đầu thế kỷ cho tới nay. Cũng qua đó, người yêu khoa học cũng sẽ có một cái nhìn thoáng qua về những kỳ vọng của tương lai thông qua những phân tích chi tiết về viễn cảnh của những lĩnh vực mũi nhọn trong nghiên cứu vũ trụ,…
Từ điển Thiên văn học và Vật lý thiên văn

[Ebook] Từ điển Thiên văn học và Vật lý thiên văn

Từ điển Thiên văn học và Vật lý thiên văn là cuốn sách có lượng tri thức toàn diện nhất từng được biên soạn bởi VACA. Sách được thực hiện dưới dạng từ điển tra cứu theo mục từ, với tổng số gần 2.000…
Death of the Milky Way

[Video] Cái chết của Milky Way

Thiên hà của chúng ta đã ra đời từ rất lâu, là nơi chứa toàn bộ Hệ Mặt Trời cùng ít nhất là hơn 100 tỷ ngôi sao khác. Nhưng nó không phải là vĩnh cửu. Milky Way đang chết. Trong tập phim này, bạn sẽ…

Giải trí

goose

Bái báo Alpha-Beta-Gamma, và trò đùa của George Gamow

by Đặng Vũ Tuấn Sơn
Việc tên những người ... không liên quan đôi khi xuất hiện trong những công bố khoa học chính thống (tức là họ không tham gia gì cả, đôi khi thậm chí có khi còn không hiểu chính nghiên cứu mà mình có đứng tên là đằng khác) ngày nay khá là phổ biến. Và đây là một câu chuyện vui, khi một gã bỗng nhiên thấy tên mình trong một bài báo khoa học nổi tiếng mà…
panspermia

Ý tưởng kỳ lạ về việc COVID-19 có nguồn gốc từ ngoài không gian

Nếu có gì đó mang chút màu sắc khôi hài ở đại dịch COVID-19 đã làm cả thế giới mệt mỏi và lo lắng suốt năm 2020, thì có lẽ đó là hàng loạt những giả thuyết kỳ quái về nguồn gốc của nó. Tuy nhiên,…
Brahe

Cuộc đời kỳ lạ và cái chết bí ẩn của Tycho Brahe

Tycho Brahe (1546-1601) là một nhà thiên văn có ảnh hưởng lớn trong lịch sử khoa học. Ngoài những di sản để lại cho nhân loại, các tài liệu lịch sử còn ghi nhận những câu chuyện cho thấy ông đồng…

Liệu có khả năng cho một ngày tận diệt của cả thế giới vào sang năm, năm 2012? Những cơ sở nào làm cho người ta tin vào sự kiện này nhiều đến thế, chúng ta hãy cùng thử phân tích xem sao.

Đầu năm 2008, lần đầu tiên một website tiếng Việt đề cập đến vấn đề ngày tận thế này, chính là một bài viết của Thienvanvietnam.org, bài viết có đề cập đến nhiều khả năng dự đoán về ngày tận thế có thể đến trong khoảng đầu thế kỉ 21 này, trong đó có việc dự đoán của lịch Maya rằng ngày 21 tháng 12 năm 2012 sẽ là ngày tận thế của Trái Đất.


Nếu như vào đầu năm 2008 chúng ta còn tới gần 5 năm để đợi cái ngày được dự đoán này thì đến giờ nó đã đến rất gần chỉ còn hơn 1 năm nữa.  năm gần đây, các báo chí trên thế giới cũng như của Việt Nam thi nhau đưa các tin rất giật gân và ... dọa trẻ con về sự kiện tận thế này, có một số báo của Việt nam còn không ngần ngại tự ý copy y nguyên một số đoạn trong 2 bài viết nêu trên của Thienvanvietnam.org để làm dẫn chứng, mọi việc tiếp tục được chú ý nhiều hơn vào thời gian gần đây (nửa đầu năm 2011) phần vì thời điểm 2012 nêu trên đã khá gần, phần vì những hiện tượng thiên văn, địa chất diễn ra khá thường xuyên trong thời gian qua được nhiều người tin rằng đó là những dấu hiệu của tận thế như những trận động đất dữ dội vừa qua ở Thái Bình Dương, hay sao chổi Elenin sẽ đi qua rất gần Trái Đất vào cuối năm nay ... Các thuật ngữ quen thuộc như ngày tận thế (doomsday), hành tinh X, Apocalipse ... phổ biến trên khắp các website của thế giới. Vân vân và ... vân vân...

Lịch Maya và sự kết thúc của chu kì hơn 5000 năm
Chúng ta hãy quay lại với căn nguyên đầu tiên để ngày 21 tháng 12 năm 2012 được tin là ngày tận thế của loài người và qua đó xem xét xem liệu có thật sự sẽ có một ngày tận thếhay không.

Như các độc giả yêu thiên văn đã đọc ở bài viết "Có phải ngày tận thế của chúng ta sẽ đến vào năm 2012", có thể thấy rằng ngày tận thế được dự đoán này là ngày cuối cùng trong lịch của người Maya - một nền văn minh rất phát triển vào khoảng từ năm 250 đến 900 sau Công Nguyên (CN) tại Trung Mỹ và nổi tiếng với các công trình kiến trúc độc đáo và kiến thức về thiên văn cũng như chiêm tinh học thời điểm đó.
Tôi nghĩ cần có đôi dòng trước hết giải thích cho độc giả qua về hệ thống lịch này và tại sao nó lại kết thúc vào ngày 21 tháng 12 năm sau.
Người Maya ban đầu sử dụng 2 chu kì lịch cơ bản (như chu kì năm của chúng ta hiện nay) là lịch Tzolk’in kéo dài 260 ngày và lịch Haab kéo dài  gần bằng độ dài 365 ngày của dương lịch ngày nay, ngoài ra còn chia ra thành chu kì ngắn 13 ngày và chu kì dài 20 ngày. Sau đó người Maya kết hợp 2 hệ thống lịch này thành một chu kì kéo dài 52 năm (tương đương với độ dài tương đối của một thế hệ/triều đại). Như vậy cứ mỗi khi hết chu kì 52 năm thì lịch của họ sẽ lại phải viết lại (ta nên nhớ khi đó người Maya không sử dụng hệ thống lịch đánh số năm như ngày nay ta dùng tức là số năm tăng lên bao nhiêu cũng được). Để có một chu kì dài hơn người Maya sáng tạo ra một cách tính lịch hiệu quả hơn sử dụng 5 giá trị chu kì với số 13 và số 20 là những giá trị cơ bản được sử dụng (theo quan niệm của nền văn minh này thì đây là 2 con số có vị trí cao nhất tượng trưng cho sự tuyệt đối). Họ chọn một ngày tương đương với lịch chúng ta hiện nay là ngày 11 tháng 8 năm 3114 trước CN để làm ngày đầu tiên của chu kì dài này (được tin rằng đó là ngày bắt đầu của thế giới và văn minh mới), ngày đó được kí hiệu là 0.0.0.0.1, những ngày tiếp theo sẽ là 0.0.0.0.2, 0.0.0.0.3, ...
Đến ngày 19 kí hiệu sẽ là 0.0.0.0.19, ngày thứ 20 sẽ được làm tròn sang hàng số tiếp theo và sẽ là 0.0.0.1.0, ngày 21 là 0.0.0.1.1 , đến ngày thứ 39 là 0.0.0.1.19 và ngày 40 là 0.0.0.2.0, cứ như thế từng con số ở các hàng tiếp theo  sẽ được tăng dần đến 19 trước khi chuyển qua hàng tiếp. (riêng hàng từ 2 chỉ tính đến 17 và hàng thứ 5 tức là hàng ngoài cùng chỉ đến 13). Hàng ngoài cùng (đơn vị cao nhất) được qui ước chỉ có giá trị cực đại là 13, tức là ngày cuối cùng trong chu kì sẽ là 13.0.0.0.0, ngày này tương đương với sự kết thúc của chu kì lịch dài 5126 năm. Ngày được qui ước là 13.0.0.0.0 này tương đương với ngày 21 tháng 12 năm 2012 sắp tới.

Chu kì kết thúc và ngày tận thế
Bản thân người Maya tin rằng sẽ có một biến đổi to lớn hay một sự thay thế vĩ đại nào đó mỗi khi một chu kì dài kết thúc. Họ tin rằng ngày 11 tháng 8 năm 3114 trước CN (ngày 0.0.0.0.1) đã là ngày sáng tạo ra văn minh và thế giới ngày nay của con người thay thế cho một thời kĩ cũ, và do đó ngày kết thúc có thể chuyện đó sẽ lại xảy ra, loài người có thể sẽ bị quét sạch và có thể được thay thế bởi một kỉ nguyên mới.
Đề tài này đã được khai thác trong bộ phim năm 2007 "Indiana Jones and the Kingdom of the Crystal Skulls" trong đó Harrison Ford phải tập hợp được 13 chiếc sọ người trong truyền thuyết Maya để cứu thế giới nếu không Trái Đất sẽ bị đánh bật khỏi trục quay hiện tại của nó.

Từ năm 1995 đến nay, còn có những tin đồn trên mạng xuất phát từ 1 website rằng có một hành tinh X sẽ đi qua quĩ đạo Trái Đất vào khoảng thời gian này và sẽ va chạm mạnh với Trái Đất và đó sẽ là ngày tận thế, biết đâu nó sẽ rơi vào đúng ngày 21 tháng 12 năm 2012 như lịch Maya đề cập.
Tuy vậy chúng ta nên biết rằng các nhà thiên văn đều phủ nhận thông tin này, và nếu một hành tinh hay tiểu hành tinh đủ lớn để va chạm và phá hủy Trái Đất chỉ còn hơn 1 năm sẽ tới đây thì hẳn rằng nó đã được quan sát thấy từ rất lâu. Cũng như việc động đất mấy tháng trước ở Thái Bình Dương chỉ đơn thuần là các dịch chuyển thạch quyển trên lớp vỏ Trái Đất vẫn xảy ra trong hàng trăm triệu năm qua, đừng quên rằng với thời gian sống ngắn ngủi chỉ vài chục năm của chúng ta thì việc này có thể là hiếm hoi và đặc biệt nhưng với tuổi thọ hàng tỷ năm của hành tinh này thì đó là một hoạt động khá thường xuyên. Còn việc sao chổi Elenin bay rất sát Trái Đất thực tế không những không có gì đáng lo lắng mà còn là một cơ hội tuyệt vời cho các nhà thiên văn nói riêng cũng như tất cả người yêu thiên văn nói chung có dịp quan sát rất chi tiết một sao chổi. Ngay cả việc Hệ Mặt Trời đang tiến tới gần mặt phẳng chính của thiên hà, với khoảng cách khổng lỗ trong thiên hà thì nếu như vào một thời điểm nó có thể phá hủy Trái Đất thì lúc này trước đó chỉ hơn 1 năm các lực của nó cũng đã đủ làm ra không biết bao nhiêu thảm họa chứ không thể yên bình thế này.

Tiên đoán có vẻ rõ ràng nhất và cũng là căn nguyên ban đầu là sự kết thúc của chu kì dài trong lịch Maya, xin được trích lời của tiến sĩ Karl Kruszelnicki trong cuốn “The Great Moments in Science“ (những khoảnh khắc vĩ đại của khoa học)
"Khi một cuốn lịch đi hết chu kì của nó, nó sẽ được lật tiếp để đi sang chu kì tiếp theo. Trong lịch phương Tây của chúng ta, sau ngày 31 tháng 12 không phải là tận thế mà là ngày 1 tháng 1. Vậy thì ngày 13.0.0.0.0 của người Maya sẽ được nối tiếp bằng ngày 0.0.0.0.1 tức là ngày 22 tháng 12 năm 2012 - chỉ còn vài ngày để mua sắm cho Giáng sinh"

Vậy bạn hãy cứ yên tâm rằng sẽ chẳng có ngày tận thế nào vào sang năm và hãy bỏ ngay những ý nghĩ ngớ ngẩn về việc chuẩn bị một cái kết hấp dẫn cho mình. Và đừng quên bài viết này được thực hiện vào ngày 12 tháng 7 năm 2011 (ngày 12.19.18.9.12 theo lịch Maya), nếu bạn đọc bài viết này sau ngày 21 tháng 12 năm 2012 đừng quên uống mừng vì bạn là người vinh dự sống xuyên 2 chu kì dài của người Maya.

Đặng Vũ Tuấn Sơn (CLB Thiên văn học trẻ Việt Nam - VACA)
http://dangvutuanson.info

Bài viết có tham khảo một số thông tin từ Mayacalendar.com Universetoday.com

Vui lòng ghi rõ tên tác giả và nguồn trích dẫn www.thienvanvietnam.org khi copy bài viết này