Geminids

Một trong những trận mưa sao băng đáng chú ý nhất hàng năm đang diễn ra ngay bây giờ và sẽ đạt cực điểm vào rạng sáng ngày 14 tháng này. Bạn sẽ có cơ hội để quan sát hiện tượng thiên văn hấp dẫn cuối cùng trong năm nay: mưa sao băng Geminids.

Nguồn gốc

Khác với hầu hết các trận mưa sao băng khác có nguồn gốc từ các sao chổi, Geminids là mưa sao băng xuất phát từ những mảnh vụn của một tiểu hành tinh có tên là 3200 Phaethon. Đây là một tiểu hành tinh nhỏ có đường kính khoảng 5 km và chuyển động quanh Mặt Trời trên quỹ đạo có chu kỳ 1,4 năm. Những mảnh vụn của tiểu hành tinh này để lại trên đường đi của nó khi tới gần Mặt Trời là rất nhiều thiên thạch nhỏ. Hàng năm, khi Trái Đất của chúng ta đi qua khu vực quỹ đạo bị cắt ngang bởi dòng thiên thạch này, các thiên thạch đi vào khi quyển Trái Đất với vận tốc hơn 100.000 km/h và cháy sáng trên tầng cao khí quyển, tạo thành những vệt sao băng mà chúng ta có thể quan sát được từ mặt đất

Geminids không chỉ được chú ý bởi lượng sao băng nhiều mà còn bởi thường có nhiều sao băng rất sáng.


Quan sát

Năm nay, việc quan sát hiện tượng này sẽ bị cản trở phần nào bởi ánh Trăng. Mặc dù vậy, Mặt Trăng ở pha chưa tròn và nằm cách khá xa khu vực của chòm sao Gemini - nơi xuất phát của hầu hết các sao băng, nên không phải trở ngại quá lớn đối với người quan sát.

Thời điểm lý tưởng nhất để quan sát mưa sao băng này là đêm 13 -rạng sáng 14 tháng này. Tất nhiên, trên thực tế bạn có thể quan sát nó với lượng sao băng ít hơn vào đêm trước hoặc sau đó, thậm chí từ những đêm đầu tháng 12, bạn cũng đã có thể may mắn nhìn thấy vài sao băng của nó.

Để quan sát trận mưa sao băng này, bạn cần xác định được khu vực trung tâm của nó. Đó là chòm sao Gemini (nhiều tài liệu tiếng Việt dịch là Song Tử), hay chính xác hơn là khu vực lân cận sao Castor - ngôi sao sáng thứ hai của chòm sao này. Vào những đêm tháng 12 này, bạn có thể thấy chòm sao Gemini mọc lên từ khoảng 20h (8h tối) ở hướng Đông và lên rất cao vào giữa đêm trước khi dịch chuyển dần về chân trời phía Tây. Điều đó có nghĩa là mưa sao băng có thể được quan sát trong cả đêm. Mặc dù vậy, thời điểm lý tưởng hơn vẫn là sau nửa đêm.

Nếu không bị ô nhiễm bởi khói, bụi và ánh sáng cũng như trời không nhiều mây, bạn sẽ dễ dàng tìm thấy vị trí của chòm sao Gemini này qua hai sao sáng nhất của nó là Pollux và Castor (Hình phía đầu bài viết). Pollux - ngôi sao sáng nhất của chòm sao này dễ được nhận ra không chỉ vì độ sáng của nó mà còn bởi nó là một trong số 6 ngôi sao tạo thành Lục giác mùa đông (gồm các sao: Pollux, Capella, Aldebaran, Rigel, Sirius và Procyon - đường nối mờ trong hình).

Nên đặc biệt lưu ý tình hình thời tiết. Nếu trời nhiều mây hoặc có mưa thì bạn sẽ không có cơ hội quan sát bất cứ sao băng nào. Nói dễ hiểu hơn, nếu bạn không thể nhìn thấy những ngôi sao sáng nhất như mô tả trên thì cũng đồng nghĩa với việc sẽ không có sao băng xuất hiện do khí quyển ở nơi bạn ở quá ô nhiễm hoặc trời đang quá nhiều mây.

Để quan sát mưa sao băng, bạn không cần bất cứ dụng cụ hỗ trợ nào, quan sát bằng mắt thường chính là tốt nhất. Nên chọn vị trí quan sát có góc nhìn rộng, ít ánh sáng nhân tạo (tuyệt đối không quan sát ở nơi có ánh đèn chiếu trực tiếp vào mắt). Ban đầu, bạn sẽ cần khoảng 10 phút để mắt quen với bóng tối - vì vậy hãy kiên nhẫn, có thể ban đầu bạn không thấy ngôi sao nào cả, nhưng vài phút sau chúng sẽ dần xuất hiện. Tư thế quan sát tốt nhất là ngả lưng để ánh mắt luôn hướng lên phía trên. Đừng quên bảo vệ sức khỏe và chú ý vấn đề an ninh nếu như nơi quan sát không phải là nhà của bạn.

Trong điều kiện quan sát tốt, Geminids năm nay có thể cho bạn thấy 80 tới 100 sao băng mỗi giờ vào lúc cực điểm, hoặc hơn.

Một tuần sau cực điểm của Geminids, một mưa sao băng khác sẽ đạt cực điểm là mưa sao băng Ursids. Tuy nhiên, đây là trận mưa sao băng nhỏ và sẽ bị ánh Trăng che khuất hầu hết.

VACA