Các bài mới nhất

3I comet
14 Tháng 7, 2025

3I/ATLAS có thể là sao chổi liên sao già nhất chúng ta từng thấy

by Bryan
Một vật thể liên sao bí ẩn được phát hiện vào tuần trước có khả năng là sao chổi cổ nhất từng được quan sát - thậm chí có thể xuất hiện trước Hệ Mặt Trời của chúng ta hơn 3 tỷ năm, các nhà nghiên cứu cho biết.
NGC 6334
11/07/2025

Webb nhìn sâu vào tinh vân 'Chân Mèo', đánh dấu 3 năm quan sát vũ trụ

by Lyr
Để đánh dấu năm thứ ba với những thành tựu khoa học vượt trội, các nhà thiên văn học đã sử dụng Kính thiên văn Không gian James Webb của NASA/ESA/CSA để khám phá sâu hơn vào trong tinh vân Chân Mèo (Cat's Paw Nebula / NGC 6334), một vùng tạo sao lớn và khá gần chúng ta.
M82
04/07/2025

Nhìn sâu vào một thiên hà bùng nổ tạo sao với JWST

by Bryan
Khi nói đến quá trình tạo sao, không phải thiên hà nào cũng giống nhau. Một số thiên hà đã bị dập tắt - nghĩa là chúng đã cạn kiệt khí tạo sao và chỉ tạo ra rất ít sao mới. Một số thiên hà khác, như thiên hà Milky Way, là một trường hợp phổ biến và nó tạo sao với tốc độ trung bình. Tuy nhiên, cũng có những thiên hà hoạt động vô cùng mạnh mẽ, tạo sao với tốc độ cao đến mức chúng được gọi là thiên hà bùng nổ tạo sao.
Trifid Nebula
01/07/2025

Tinh vân rực rỡ trong hình ảnh của Đài quan sát Vera C. Rubin

by R.T
Vùng tạo sao ngoạn mục này là một trong những hình ảnh đầu tiên từ Đài quan sát Vera C. Rubin mới tại Chile.

Tin tức

Trifid Nebula

Tinh vân rực rỡ trong hình ảnh của Đài quan sát Vera C. Rubin

by R.T
Vùng tạo sao ngoạn mục này là một trong những hình ảnh đầu tiên từ Đài quan sát Vera C. Rubin mới tại Chile.
TWA 7

Ngoại hành tinh đầu tiên được kính James Webb trực tiếp phát hiện

Kính thiên văn không gian James Webb đã phát hiện ngoại hành tinh đầu tiên của mình - các nhà thiên văn cho biết hôm thứ Tư vừa qua - khi chụp được hình ảnh trực tiếp hiếm hoi của một thế giới tương…
planet forming disk

Rượu trên đĩa tiền hành tinh có thể giúp lý giải nguồn gốc của sự sống

Tổ hợp kính thiên văn đo bước sóng milimet/hạ-milimet Atacama (viết tắt là ALMA) đã phát hiện các đồng vị của methanol xung quanh một ngôi sao gần Trái Đất, điều này có thể giúp lý giải vì sao các…

Kiến thức

Rocket disasters

Thảm họa ở các sân bay không gian và bài học của lịch sử

Trong lịch sử hàng không không gian của nhân loại, thảm họa tàu con thoi Challenger của NASA năm 1986 thường được nhắc tới như sự kiện thảm khốc nhất khi mà 7 phi hành gia bỏ mạng ngay khi con tàu…

Hoạt động

Kids

Khám phá và trải nghiệm thế giới của thiên văn học, mang lại niềm vui và tri thức cho các bạn nhỏ

by Lyr
Bắt đầu học tập từ cuối tháng 5, hai lớp đầu tiên trong chương trình trải nghiệm và khám phá thiên văn hè 2025 do VACA tổ chức tại Hà Nội cho các bạn nhỏ đã đi diễn ra một cách vui tươi, sinh động và đầy tri thức ngay từ những buổi học đầu tiên. Chương trình đã nhận được phản hồi tích cực từ sớm của các phụ huynh có con em tham gia lớp học.
23 years VACA

Gặp mặt người yêu khoa học trong ngày kỷ niệm thành lập VACA

Sáng Chủ nhật vừa qua, nhiều người yêu khoa học đã tới gặp gỡ và thảo luận về nhiều đề tài trong thiên văn học nói riêng và khoa học nói chung, ở buổi gặp mặt nhân dịp kỷ niệm 23 năm thành lập VACA.
22 năm VACA

22 năm VACA: Từ tính thực tiễn trong cuộc sống tới chính tương lai của Thiên văn học

Sáng ngày 31 tháng 3 năm 2024, nhiều người yêu khoa học đã tới tham dự sự kiện "Thiên văn học trong sự phát triển và tương lai nhân loại" do Hội Thiên văn và Vũ trụ học Việt Nam (VACA) tổ chức với sự…

Bài viết, Ý kiến

Rocket launching

Cuộc đua không gian thứ hai liệu sắp bắt đầu? Hay còn gì thú vị hơn thế?

by Đặng Vũ Tuấn Sơn
Khi mà có những chuyển biến song song cả trong tình hình chính trị thế giới và trong sự phát triển của nhiều công nghệ có liên quan, liệu rằng một cuộc đua không gian thứ hai có sắp bắt đầu?
ufo

Niềm tin vào việc người ngoài hành tinh ghé thăm Trái Đất đang lan rộng mất kiểm soát và đó là điều nguy hiểm

Ý tưởng rằng người ngoài hành tinh có thể đã đến thăm Trái Đất ngày càng trở nên phổ biến. Khoảng 1/5 người dân ở Anh tin rằng Trái Đất đã được người ngoài hành tinh ghé thăm, và khoảng 7% cho rằng…
choices

Tự do ý chí có tồn tại? Cơ học lượng tử có quyết định tương lai của bạn?

Vào buổi sáng ngày 28 tháng 6 năm 1914, một sinh viên người Serbia gốc Bosnia tên là Gavrilo Princip đứng bên ngoài cửa hàng đồ ăn của Moritz Schiller gần Cầu Latin ở Sarajevo. Vào khoảng sau 10h45…

Tài liệu, Tiện ích

21st century Astronomy

Thiên văn học thế kỷ 21: Hai thập kỷ đã qua, một tương lai phía trước

by VACA
Cuốn sách này là một tài liệu mang lại cho độc giả cái nhìn xuyên suốt về toàn bộ những giai đoạn phát triển của khoa học vũ trụ tính từ đầu thế kỷ cho tới nay. Cũng qua đó, người yêu khoa học cũng sẽ có một cái nhìn thoáng qua về những kỳ vọng của tương lai thông qua những phân tích chi tiết về viễn cảnh của những lĩnh vực mũi nhọn trong nghiên cứu vũ trụ,…
Từ điển Thiên văn học và Vật lý thiên văn

[Ebook] Từ điển Thiên văn học và Vật lý thiên văn

Từ điển Thiên văn học và Vật lý thiên văn là cuốn sách có lượng tri thức toàn diện nhất từng được biên soạn bởi VACA. Sách được thực hiện dưới dạng từ điển tra cứu theo mục từ, với tổng số gần 2.000…
Death of the Milky Way

[Video] Cái chết của Milky Way

Thiên hà của chúng ta đã ra đời từ rất lâu, là nơi chứa toàn bộ Hệ Mặt Trời cùng ít nhất là hơn 100 tỷ ngôi sao khác. Nhưng nó không phải là vĩnh cửu. Milky Way đang chết. Trong tập phim này, bạn sẽ…

Giải trí

Ballack-Wenger

5 ngôi sao bóng đá đã được đặt tên cho các tiểu hành tinh

by VACA
Các tiểu hành tinh có rất nhiều trong Hệ Mặt Trời. Chúng là những tảng đá có thể có kích thước chỉ vài hay vài chục mét cho tới hàng kilomet. Vì số lượng của chúng rất lớn (hàng trăm nghìn đã được biết tới), việc đặt tên cũng trở nên rất phong phú, mà không ít trong số đó là tên của những người cụ thể. Bên cạnh tên các nhà khoa học, kỹ sư, những người liên…
goose

Bái báo Alpha-Beta-Gamma, và trò đùa của George Gamow

Việc tên những người ... không liên quan đôi khi xuất hiện trong những công bố khoa học chính thống (tức là họ không tham gia gì cả, đôi khi thậm chí có khi còn không hiểu chính nghiên cứu mà mình có…
panspermia

Ý tưởng kỳ lạ về việc COVID-19 có nguồn gốc từ ngoài không gian

Nếu có gì đó mang chút màu sắc khôi hài ở đại dịch COVID-19 đã làm cả thế giới mệt mỏi và lo lắng suốt năm 2020, thì có lẽ đó là hàng loạt những giả thuyết kỳ quái về nguồn gốc của nó. Tuy nhiên,…
meteor shower

Sao băng hay mưa sao băng là hiện tượng đã được quan sát từ nhiều thế kỷ ở nhiều nền văn hoá. Chúng thường thu được sự quan tâm khá lớn của nhiều người. Trong bài viết này, độc giả sẽ có thể có thêm thông tin về hiện tượng này và lịch trình của các mưa sao băng định kỳ hàng năm.

Thiên thạch và sao băng

Thiên thạch (meteoroid) là các vật thể nhỏ di chuyển có thể trên quĩ đạo bất kì trong không gian. Kích thước của thiên thạch là rất nhỏ, chỉ vài centimet như một viên đá trên Trái Đất cho tới vài mét hay thậm chí lớn hơn, thường không có ranh giới thật rõ ràng với giới hạn dưới kích thước của tiểu hành tinh. Có hàng triệu thiên thạch lao vào Trái Đất hàng ngày, hầu hết chúng rất nhỏ và vị nghiền nát ngay khi va chạm với tầng cao khí quyển. Những thiên thạch có kích thước lớn hơn (khoảng 10cm trở lên) bị đốt nóng do áp suất nén của khí quyển và phát sáng thành vệt dài trên đường chuyển động. Thông thường vệt sáng này được quan sát thấy khi thiên thạch ở độ cao khoảng 75 đến 120km so với mặt đất (nếu khi tới đó nó chưa chát hết), hiện tượng đó được gọi là sao băng (meteor, hay shooting star, falling star). Khi trời không mây và ít ô nhiễm ánh sáng, bất cứ đêm nào người quan sát cũng có thể thấy được một vài sao băng, mặc dù vậy sự xuất hiện của chúng là không có chu kỳ cụ thể. Những sao băng sáng nhất có thể kéo dài một vài giây, nhưng hầu hết sao băng thông thường chỉ kéo dài chưa tới 1 giây trước khi tắt do thiên thạch cháy rất nhanh trong khí quyển.

 

Mưa sao băng

Mưa sao băng (meteor shower) là hiện tượng quang học xảy ra khi nhiều sao băng xuất hiện cùng lúc hoặc liên tiếp với điểm xuất phát chung trên bầu trời. Mưa sao băng bắt nguồn từ đám mảnh vụn gồm rất nhiều thiên thạch trên quỹ đạo Trái Đất, thường là phần sót lại của các tiểu hành tinh hay sao chổi khi chúng đi qua quĩ đạo hành tinh. Những đám thiên thạch nầy thường chứa nhiều thiên thạch, không đi toàn bộ vào khí quyển Trái Đất trong một lần hành tinh của chúng ta đi qua khu vực của chúng. Do đó hầu hết mưa sao băng là hiện tượng diễn ra hàng năm theo định kỳ.

Mưa sao băng thường kéo dài nhiều ngày, nhưng chỉ có một khoảng cực điểm ngắn. Tại cực điểm, một mưa sao băng có thể cho phép người quan sát nhìn thấy từ 10 đến hơn 100 sao băng (hoặc hơn) mỗi giờ (tuỳ thuộc vào mưa sao băng lớn hay nhỏ). Đặc biệt đã có một số mưa sao băng đặc biệt lớn với mật độ hàng nghìn hay thậm chí hàng chục nghìn sao băng mỗi giờ từng được ghi nhận, được gọi là các trận bão sao băng (meteor storm). Nổi tiếng về khả năng tạo bão nhất là mưa sao băng Leonids được ghi nhận đã gây ra bão sao băng vào các năm 1799, 1833 và 1966.

Sao băng và mưa sao băng chỉ có thể quan sát vào ban đêm, mặc dù ban ngày các thiên thạch vẫn lao vào khí quyển Trái Đất nhưng chúng quá mờ nhạt so với ánh sáng Mặt Trời. Việc quan sát sao băng đòi hỏi yếu tố khí quyển rất quan trọng. Các đám mây mang nước ở thấp hơn nhiều so với độ cao mà thiên thạch cháy sáng, do đó những đêm mây mù hay có mưa hoàn toàn không có khả năng quan sát hiện tượng này. Tại các khu vực ô nhiễm khí quyển như các đô thị lớn, các công trường xây dựng khả năng quan sát cũng hạn chế. Trăng sáng hoặc ánh đèn chiếu trực tiếp vào mắt cũng làm giảm mạnh khả năng quan sát sao băng.

Tên của các trận mưa sao băng được đặt theo tên chòm sao có chứa tâm của nó (nơi xuất phát của tất cả sao băng). Dưới đây là bảng thống kê các mưa sao băng định kì hàng năm. Lưu ý rằng bảng này chỉ đưa thông tin về thời điểm hiện tượng diễn ra, việc quan sát hiện tượng mỗi năm cần kết hợp với dự báo thời tiết và theo dõi các điều kiện liên quan như đã nêu.

Tháng 12 năm 2010

Đặng Vũ Tuấn Sơn