Các quan sát được thực hiện bởi tổ hợp kính ALMA và dữ liệu từ thiết bị MUSE của kính VLT đã cho thấy một dòng chảy khổng lồ của khí phân tử được gây ra bởi một lỗ đen trong thiên hà sáng nhất của cụm thiên hà Abell 2597 - một chu trình hoàn chỉnh của dòng chày ra và vào như thế này chưa từng được quan sát trước đây trong bất cứ hệ nào.
Nằm cách chúng ta khoảng 1 tỷ năm ánh sáng trong cụm thiên hà Abell 2597 là một dòng suối thiên hà khổng lồ. Một lỗ đen lớn ở trung tâm một thiên hà xa đang bơm một lượng lớn khí phân tử lạnh vào không gian, khí này sau đó lại rơi ngược vào lỗ đen.
Dòng chảy ra và vào của một lượng khí lớn như vậy chưa từng được quan sát trước đây. Nó bắt nguồn từ khu vực 100.000 năm ánh sáng trong cùng của cụm Abell 2597.
"Đây có thể là hệ đầu tiên mà ở đó chúng tôi tìm thấy bằng chứng rõ ràng về khí phẩn tử chảy ra và vào hoặc được đẩy ra từ dòng vật chất mà lỗ đen phóng ra," Grant Tremblay - nhà khoa học tại Trung tâm Vật lý thiên văn Harvard-Smithsonian và từng làm tại ESA, trưởng nhóm nghiên cứu - cho biết. "Lỗ đen siêu nặng ở trung tâm của thiên hà khổng lồ này hành xử giống như một chiếc máy bơm trong dòng chảy của thiên hà."
Tremblay và nhóm của ông đã sử dụng ALMA để theo dõi vị trí và chuyển động của các phân tử carbon monixide (CO) trong tinh vân. Những phân tử lạnh này có nhiệt độ khoảng -250 đến -260 độ C và đang rơi về phía lỗ đen. Nhóm nghiên cứu cũng sử dụng dữ liệu của MUSE để theo dõi khí ấm hơn được đẩy ra trong dòng vật chất của lỗ đen.
Hai lượng dữ liệu này cùng nhau tạo nên một bức tranh hoàn chỉnh về quá trình được quan sát. Khí lạnh rơi về phía lỗ đen, thúc đẩy việc hình thành dòng vật chất chứa plasma nóng sáng được ném vào không gian.
Quan sát chưa từng có này có thể làm sáng tỏ thêm về vòng đời của các thiên hà. Nhóm nghiên cứu nhấn mạnh rằng quá trình này là cần thiết để hiểu rõ hơn về sự hình thành thiên hà.
Mặc dù dòng chảy ra và vào của khí phân tử lạnh đã được quan sát thấy trước đây, nhưng đây là lần đầu tiên mà cả ra và vào cùng được phát hiện trong một hệ, và vì thế chúng là bằng chứng đầu tiên về việc hai thứ này là hai phần của cùng một quá trình lớn.
Abell 2597 nằm ở vị trí của chòm sao Aquarius và nằm trong danh mục các cụm thiên hà Abell. Danh mục này bao gồm nhiều cụm thiên hà khác như cụm Fornax, Hercules và Pandora.
Vũ Quang
Theo Space Daily
