Một trong những dự đoán đầu tiên được xác nhận của thuyết tương đối rộng là hiện tượng bẻ cong ánh sáng do hấp dẫn. Hiệu ứng này lần đầu tiên được quan sát vào năm 1919 trong một lần nhật thực toàn phần. Vì các ngôi sao xuất hiện như những điểm sáng, nên hiệu ứng này được nhận thấy dưới dạng sự dịch chuyển biểu kiến của vị trí các ngôi sao gần khu vực nhật thực. Tuy nhiên, hiệu ứng này thực ra xảy ra phổ biến hơn nhiều.
Khi một thiên hà ở xa bị che khuất bởi một thiên hà gần hơn, một phần ánh sáng từ thiên hà xa sẽ gặp hiệu ứng thấu kính hấp dẫn quanh thiên hà gần, tạo cho chúng ta một cái nhìn méo mó và biến dạng về các thiên hà ở xa. Hiệu ứng này cũng có thể phóng đại thiên hà xa, khiến ánh sáng của nó trở nên sáng hơn, và chúng ta đã sử dụng hiện tượng này để quan sát những thiên hà xa nhất trong Vũ Trụ.
Tuy nhiên, có lẽ hiệu ứng đẹp nhất của thấu kính hấp dẫn là hiện tượng được gọi là "vòng Einstein". Đó là khi thiên hà xa nằm chính xác phía sau thiên hà gần đến mức ánh sáng của nó bị biến dạng thành một vòng tròn ánh sáng. Einstein đã biết đến hiện tượng này, nhưng ông từng nói vào năm 1936 rằng “không có hy vọng quan sát hiện tượng này một cách trực tiếp.” Tuy nhiên, dù xuất chúng đến đâu, Einstein cũng không thể hình dung được sức mạnh của các kính thiên văn hiện đại.
Hiện nay chúng ta đã phát hiện hàng chục vòng Einstein, và một trong những ví dụ đẹp nhất gần đây đã được Kính thiên văn không gian James Webb (JWST) phát hiện, như bạn có thể thấy trong hình trên. Thiên hà gần ở tiền cảnh là một thiên hà elip, là một phần của cụm thiên hà lớn có tên là SMACS J0028.2-7537. Thiên hà có màu sắc rực rỡ bị bẻ cong xung quanh nó là một thiên hà xoắn tương tự như thiên hà Milky Way. Thiên hà này nằm ở khoảng cách xa hơn hàng tỷ năm ánh sáng, nhưng có vị trí gần như hoàn hảo để tạo thành một vòng tròn gần như hoàn mỹ.
Tất nhiên, hình ảnh này chỉ có thể có được nhờ vị trí quan sát của chúng ta. Các nhà thiên văn học ở những thiên hà khác sẽ không thể bắt được một hình ảnh kỳ diệu như vậy. Đây là một ví dụ khác của thiên văn học cho thấy vẻ đẹp không chỉ nằm trong con mắt của kẻ chiêm ngưỡng, mà còn phụ thuộc vào vị trí của kẻ chiêm ngưỡng đó.
R.T
Theo Phys.org
