Năm 2022 đã tới. Bài viết này sẽ đưa tới cho bạn thông tin về các hiện tượng đáng chú ý mà bạn có thể quan sát tại Việt Nam. Chi tiết về mỗi hiện tượng sẽ được thông báo khi gần tới ngày hiện tượng diễn ra.
03-04 tháng 1: Mưa sao băng Quadrantids
Giống như mọi năm khác, mưa sao băng Quadrantids luôn là hiện tượng đầu tiên trong năm mới, khi mà cực điểm của nó diễn ra vào đêm mùng 3, rạng sáng mùng 4 tháng 1. Đây là một trận mưa sao băng loại trên trung bình, có nguồn gốc từ những mảnh vụn do sao chổi 2003 EH1 để lại. Tại những khu vực có điều kiện thời tiết thuận lợi (không mây hoặc mưa), người yêu thích bầu trời sẽ có rất nhiều cơ hội quan sát hiện tượng này. Các sao băng sẽ có điểm xuất phát lân cận khu vực của chòm sao Bootes.
22-23 tháng 4: Mưa sao băng Lyrids
Trận mưa sao băng này có thể đạt khoảng 20 sao băng mỗi giờ vào đêm cực điểm, có nghĩa là nó là một mưa sao băng loại trung bình/dưới trung bình. Nó là kết quả do các thiên thạch mà sao chổi C/1861 G1 Thatcher để lại lao vào khí quyển của hành tinh chúng ta. Ánh Trăng sẽ gây ra cản trở phần nào cho việc quan sát. Mặc dù vậy, nếu có thời tiết thuận lợi và địa điểm quan sát ít ô nhiễm, bạn sẽ thấy được một số sao băng của hiện tượng này ở khu vực của chòm sao Lyra.
06-07 tháng 5: Mưa sao băng Eta Aquarids
Là một trận mưa sao băng loại trung bình diễn ra ở khu vực của chòm sao Aquarius, Eta Aquarids năm nay sẽ có thể dễ dàng quan sát được nếu bạn có một bầu trời quang mây. Vào đêm mùng 6, rạng sáng mùng 7 tháng 5, hãy tìm vị trí của chòm sao Aquarius và đợi để chiêm ngưỡng những mảnh vụn của sao chổi Halley nổi tiếng khi chúng cháy sáng trong khí quyển.
28-29 tháng 7: Mưa sao băng Delta Aquarids
Trận mưa sao băng loại trung bình (hoặc nhỏ) này thường diễn ra từ giữa tháng 7 cho tới tận quá nửa tháng 8 hàng năm. Dù vậy, nó chỉ thực sự đáng chú ý vào lúc cực điểm là tối 28 - rạng sáng 29 tháng 7. Trung tâm của hiện tượng này là chòm sao Aquarius. Năm 2022, bạn cũng sẽ không bị ánh Trăng cản trở, và do đó sẽ có nhiều cơ hội quan sát hiện tượng này.
12-13 tháng 8: Mưa sao băng Perseids
Là hiện tượng gây ra bởi tàn dư của sao chổi Swift-Tuttle, Perseids là một trong những trận mưa sao băng đáng chú ý nhất hàng năm. Nó diễn ra từ giữa tháng 7 cho tới cuối tháng 8, với cực điểm rơi vào đêm 12 - rạng sáng 13 tháng 8. Thông thường, Perseids sẽ cho chúng ta thấy tới 100 sao băng hoặc hơn vào lúc cực điểm. Đáng tiếc rằng, vào năm 2002, Trăng gần tròn sẽ che khuất một lượng lớn sao băng mà bạn có thể quan sát được.
14 tháng 8: Sao Thổ tới vị trí trực đối
Đây là thời điểm đáng chú ý nhất hàng năm để bạn quan sát hành tinh này. Sao Thổ sẽ nằm đối diện với Mặt Trời qua Trái Đất, và vì thế đó là thời điểm nó nằm tương đối gần Trái Đất so với các điểm khác trên quỹ đạo của chúng ta, đồng thời phần được chiếu sáng của nó hướng về Trái Đất nhiều nhất. Với những ai có kính thiên văn, đây sẽ là cơ hội tốt nhất trong năm để quan sát hành tinh này cùng vành đai tuyệt đẹp của nó.
16 tháng 9: Sao Hải Vương tới vị trí trực đối
Hành tinh xa nhất Hệ Mặt Trời mà chúng ta đã biết cho tới nay sẽ đạt vị trí trực đối vào tối 16 tháng 9. Tất nhiên, hành tinh này không thể được nhìn thấy bằng mắt thường. Nếu như có một chiếc kính thiên văn, việc xác định vị trí và tìm được nó trên bầu trời cũng sẽ là một việc thú vị.
26 tháng 9: Sao Mộc tới vị trí trực đối
Hành tinh lớn nhất Hệ Mặt Trời này sẽ nằm ở vị trí thuận lợi nhất đối với người quan sát từ Trái Đất vào tối 26 tháng 9 năm 2022. Với một chiếc kính thiên văn và một bầu trời đủ trong, bạn sẽ dễ dàng xác định được màu sắc của nó cùng 4 vệ tinh Galileo dưới dạng 4 chấm sáng nằm hai bên hành tinh này.
07 tháng 10: Mưa sao băng Draconids
Draconids là một mưa sao băng nhỏ diễn ra vào đầu tháng 10 hàng năm bởi các mảnh vụn của sao chổi 21P Giacobini-Zinner. Đây là một trận mưa sao băng mà bạn có thể quan sát trong gần như cả đêm, do chòm sao Draco - nơi xuất phát của hầu hết sao băng - gần như luôn hiện diện trên bầu trời phía Bắc, ngay gần sao Bắc Cực (Polaris). Mặc dù vậy, 2022 không phải năm lý tưởng để quan sát hiện tượng này, do ánh Trăng sẽ che mờ đa số lượng sao băng vốn khá ít ỏi của Draconids.
21-22 tháng 10: Mưa sao băng Orionids
Orionids vẫn luôn được coi là một trận mưa sao băng đáng chú ý hàng năm. Nó có khu vực trung tâm là chòm sao Orion - một chòm sao dễ nhất ra tới mức gần như bất cứ ai đều có thể tìm được nó khi trời quang mây nhờ ba ngôi sao thẳng hàng và cách đều nhau mà các nhà thiên văn gọi là "thắt lưng của Orion". Sau nửa đêm 21 tháng 10, vào rạng sáng 22, bạn sẽ có một bầu trời không bị ánh Trăng can thiệp, và nếu như thời tiết thuận lợi, đó sẽ là điều kiện tuyệt vời để quan sát mưa sao băng này.
04-05 tháng 11: Mưa sao băng Taurids
Đây là mưa sao băng nhỏ diễn ra vào đầu tháng 11 hàng năm ở vị trí của chòm sao Taurus, với mật độ cực điểm không quá 10 sao băng mỗi giờ. Mặt Trăng sẽ che mờ hầu hết các sao băng, và do đó năm nay bạn sẽ không nền đặt kỳ vọng nhiều ở hiện tượng này.
08 tháng 11: Nguyệt thực toàn phần
Đây chắc chắn là hiện tượng thiên văn đáng chú ý nhất của năm 2022 đối với người quan sát tại Việt Nam. Chúng ta sẽ được quan sát một phần pha toàn phần cùng toàn bộ hai pha một phần và nửa tối của sự kiện này vào tối mùng 8 tháng 11. Nếu trời ít mây, bạn hoàn toàn có thể dễ dàng quan sát hiện tượng này bằng mắt thường mà không cần bất cứ dụng cụ hỗ trợ nào. Tất nhiên, một chiếc kính thiên văn hoặc ống nhòm sẽ mang lại tầm nhìn hấp dẫn hơn.
09 tháng 11: Sao Thiên Vương tới vị trí trực đối
Đây là thời điểm tuyệt vời nhất để bạn quan sát hành tinh này. Mặc dù về lý thuyết, nó có thể được nhìn thấy bằng mắt thường, nhưng nó sẽ chỉ là một chấm nhỏ mờ nhạt ngay cả ở những nơi có điều kiện quan sát lý tưởng nhất. Do đó, giống như với Sao Hải Vương, đây sẽ chỉ là sự kiện đáng chú ý với người quan sát được kính thiên văn hỗ trợ.
17-18 tháng 11: Mưa sao băng Leonids
Trận mưa sao băng này xảy ra quanh khu vực của chòm sao Leo. Năm 2022, Leonids vẫn là một mưa sao băng loại trung bình với khoảng 30 sao băng mỗi giờ vào cực điểm. Mặt Trăng sẽ gây cản trở phần nào cho hiện tượng này. Dù vậy, tại những nơi trời trong, bạn vẫn có thể thấy nhiều sao băng ở khu vực lân cận chòm sao Leo, dù chúng đều mờ đi nhiều vì ánh Trăng.
08 tháng 12: Sao Hỏa tới vị trí trực đối
Hành tinh Đỏ sẽ tới vị trí ở phía đối diện với Mặt Trời khi quan sát từ Trái Đất, cũng là vị trí mà nó ở gần Trái Đất nhất trong mỗi chu kỳ quỹ đạo - một sự kiện khoảng 2 năm mới xảy ra một lần. Đây là điều kiện tuyệt vời để quan sát Sao Hỏa, nhất là nếu như bạn có một chiếc kính thiên văn.
13-14 tháng 12: Mưa sao băng Geminids
Geminids là trận mưa sao băng lớn nhất trong năm. Mặc dù sẽ bị cản trở phần nào bởi ánh Trăng trong năm 2022 này, nhưng Geminids vẫn được coi là sự kiện đáng chú ý, với cực điểm có thể đạt từ 100 tới 120 sao băng mỗi giờ nếu trời trong. Hiện tượng này diễn ra trong suốt tháng 12, nhưng thời điểm thuận lợi nhất để quan sát sẽ là đêm 13 - rạng sáng 14. Trung tâm của nó là chòm sao Gemini.
21-22 tháng 12: Mưa sao băng Ursids
Trận mưa sao băng nhỏ này có ku vực trung tâm là chòm sao Ursa Minor - chòm sao có chứa sao Polaris, ngôi sao định hướng cho phương Bắc (sao Bắc Cực). Mặc dù là mưa sao băng nhỏ, nhưng do không bị ánh Trăng cản trở, bạn sẽ có nhiều cơ hội quan sát một số sao băng của hiện tượng này.
---
Ngoài các hiện tượng nêu trên, có 3 lần Trăng tròn trong năm 2022 được tính là siêu Trăng do nó trùng với thời điểm Mặt Trăng đi qua điểm cận địa (điểm gần Trái Đất nhất trên quỹ đạo của nó) là các ngày 14 tháng 6, 13 tháng 7 và 12 tháng 8. Trên thực tế, Mặt Trăng chỉ lớn và sáng hơn Trăng tròn thông thường một chút, và do đó không được liệt kê trong danh sách trên.
Hai lần nhật thực một phần diễn ra vào 30 tháng 4 và 25 tháng 10, cùng một nguyệt thực toàn phần ngày 16 tháng 5, đều không thể quan sát từ Việt Nam, do đó cũng không được nêu trên.
---
VACA
