Một trong những trận mưa sao băng được chú vào những tháng cuối năm là Leonids - mưa sao băng diễn ra ở khu vực của chòm sao Leo. Mặc dù chỉ là một mưa sao băng có mật độ loại trung bình, nhưng năm nay có lẽ bạn sẽ có nhiều thuận lợi để quan sát hiện tượng này.
Nguồn gốc và đặc điểm
Mưa sao băng Leonids có nguồn gốc từ những mảnh vụn của sao chổi 55P Tempel-Tuttle. Khi sao chổi này đi qua gần Mặt Trời, nó để lại nhiều mảnh vụn, trải dài thành những dòng thiên thạch trong không gian và cắt qua quỹ đạo Trái Đất. Hàng năm khi Trái Đất đi qua khu vực của đám tàn dư này, những mảnh vụn với kích thước của những viên đá đó lao qua khí quyển và cháy sáng tạo thành các sao băng của Leonids. Cái tên Leonids là xuất phát từ việc vùng trung tâm tập trung hầu hết các sao băng của hiện tượng này là phần đầu của chòm sao Leo (Sư tử).
Trong quá khứ, Leonids là một mưa sao băng lớn và đã từng có lần có số lượng sao băng cao bất thường - hàng nghìn sao băng mỗi giờ, được những người quan sát gọi là "bão sao băng" hay còn được ví von là tiếng gầm của con sư tử. Sự bùng nổ đó xảy ra khi Trái Đất đi qua đúng khu vực có mật độ thiên thạch cao nhất của đám tàn dư do sao chổi để lại. Dù vậy, theo dự đoán, bão sao băng của Leonids sẽ không xuất hiện cho tới năm 2033. Điều đó có nghĩa là Leonids năm nay chỉ là một mưa sao băng nhỏ với mật độ chỉ khoảng 20 tới 30 sao băng mỗi giờ ở cực điểm ngay cả khi quan sát trong điều kiện thuận lợi nhất.
Một bức tranh gỗ vào thế kỷ 19 mô tả lại bão sao băng Leonids năm 1933. Theo các tài liệu ghi lại thì vào thời điểm đó đã có hàng nghìn sao băng mỗi giờ. Mặc dù như vậy, hình ảnh này vẫn mang tính phóng đại, trên thực tế thì bạn không bao giờ nhìn thấy hàng loạt sao băng đồng thời như vậy.
Quan sát như thế nào?
Mặc dù trên thực tế Leonids kéo dài trong nhiều ngày nhưng với một mưa sao băng có mật độ nhỏ thì thời điểm thực sự phù hợp là vào cực điểm của nó, rạng sáng ngày 17 và 18 tháng 11.
Khoảng 2 giờ sáng, chòm sao Leo sẽ lên đủ cao để bạn có thể nhìn rõ. Chòm sao này rất dễ nhận ra bởi các sao sáng và hình dạng đặc biệt của nó, miễn là trời đủ trong (như hình trên). Phần đầu của sư tử là nơi xuất phát hầu hết các sao băng của hiện tượng này. Bạn có thể quan sát Leonids trong toàn bộ thời gian từ khi nhìn thấy chòm sao Leo cho tới khi trời sáng.
Năm nay, Mặt Trăng sẽ không xuất hiện để ngăn cản việc theo dõi hiện tượng này, do đó người quan sát sẽ có rất nhiều cơ hội thấy rõ các sao băng của Leonids nếu như thời tiết cho phép.
Tại những khu vực thời tiết lý tưởng (không mây mù, không mưa) và rất ít ô nhiễm khí quyển, số lượng sao băng bạn có thể thấy mỗi giờ là khoảng 30, giảm xuống ít hơn nữa khi ở những khu vực ô nhiễm. Ở những khu vực có mức độ ô nhiễm cao như các khu công nghiệp, công trình xây dựng hoặc các đô thị lớn có mức độ ô nhiễm ánh sáng quá cao, khả năng quan sát được hiện tượng này là không cao, nếu có thì cũng chỉ có thể thấy những sao băng sáng nhất - khoảng vài sao băng mỗi giờ.
Với người quan sát ở những khu vực có nhiều khả năng quan sát được: Bạn không cần bất cứ thiết bị gì để quan sát mưa sao băng vì mắt thường là cách quan sát tốt nhất. Dù vậy, hãy lưu ý rằng bạn cần chọn địa điểm có góc nhìn rộng, không có hoặc rất ít ánh sáng từ các bóng đèn và tất nhiên cũng đừng quên bảo đảm sức khoẻ và an ninh cho bản thân (thường thì ban công hay nóc nhà của bạn có thể là những nơi khá lý tưởng). Một điểm nữa rất cầu lưu ý là thời tiết, nếu trời nhiều mây hoặc có mưa bạn sẽ không có cơ hội quan sát hiện tượng này.
VACA
