Một phân tích mới về những trận động đất ở Mặt Trăng được ghi nhận vào giai đoạn của chương trình Apollo hé lộ rằng vệ tinh của chúng ta có lẽ vẫn còn hoạt động kiến tạo. Những máy dò được đặt ở Mặt Trăng nửa thế kỷ trước bởi các nhà du hành Apollo cho thấy những chấn động nhỏ ở Mặt Trăng, nhưng lý do của chúng đã không được xác định rõ. Những va chạm thiên thạch vẫn diễn ra tới ngày nay, và vì thế các nhà thiên văn học đã không dám chắc rằng những chấn động đó là của chính Mặt Trăng hay do tác động của ngoại lực.
Mới đây, một nghiên cứu mới đã theo dõi chấn tâm của các vụ động đất ở Mặt Trăng và phát hiện ra 8 vụ trong số đó có nguồn gốc từ những dao động trong phạm vi 20 dặm (khoảng 32 km), ở những vết đứt gãy do sự dịch chuyển và phân tách lớp vỏ của Mặt Trăng khi nó co lại. Các nhà khoa học biết rằng Mặt Trăng quá lạnh và nó vẫn còn kiến tạo địa tầng giống như Trái Đất. Ở Trái Đất, các vết đứt gãy đôi khi va quệt với nhau do sự dịch chuyển của những mảng địa tầng, gây ra những trận động đất trên bề mặt hành tinh. Việc tương tự như vậy cũng xảy ra ở Mặt Trăng.
Hầu hết những trận động đất ở Mặt Trăng xảy ra vào những thời điểm khi mà lực triều giữa Trái Đất và Mặt Trăng là mạnh nhất, khiến các nơi bị đứt gãy dễ trượt và gây ra chấn động trên bề mặt. Mặt Trăng và Trái Đất luôn kéo lẫn nhau, nhưng lực kéo mạnh nhất tác động lên các vết đứt gãy là khi Mặt Trăng ở viễn điểm - điểm trên quỹ đạo Mặt Trăng mà ở đó nó nằm xa Trái Đất nhất. Các nhà nghiên cứu do Thomas Watters thuộc Viện Smithsonian ở Washington D.C đứng đầu đã công bố phát hiện này của họ trên tạp chí Nature Geoscience.
Các nhà nghiên cứu từ lâu đã nghi vấn rằng Mặt Trăng vẫn đang hoạt động. Động đất gợi ý rằng chúng xảy ra bởi tự thân Mặt Trăng, mặc dù các ngoại lực cũng có thể gây ra rung động. Bản thân những vết đứt gãy là manh mối đối vỡi việc nghiên cứu những chấn động này. Nếu chúng đã rất cũ - từ những giai đoạn sớm hơn nhiều trong lịch sử Mặt Trăng - thì theo thời gian chúng đã được lấp đầy bởi những mảnh vụn từ các vụ va chạm và những chấn động bề mặt khác. Vì vậy nên việc các nhà khoa học nhìn thấy chúng một cách rõ ràng cho thấy chúng chỉ mới có gần đây - dưới 50 triệu năm, một con số chỉ như một cái nháy mắt trên thang thời gian địa chất.
Watters và nhóm của ông đã phân tích cẩn thận dữ liệu từ vệ tinh khảo sát Mặt Trăng (Lunar Reconnaissance Orbiter) và xác định được các khu vực gần các vết đứt gãy có dấu hiệu mới dịch chuyển gần đây. Qua việc xác định được thời gian và địa điểm xảy ra động đất, các nhà khoa học chắc chắn hơn bao giờ hết rằng Mặt Trăng chưa chết. Nó vẫn đang thay đổi bề mặt và tương tác với láng giềng gần nhất của mình - Trái Đất.
Vũ Quang
Theo Astronomy
