Hiện tượng thiên văn đầu tiên của năm 2019 là mưa sao băng Quadrantids sẽ diễn ra trong vài ngày tới. Lần này, ở bất cứ nơi nào có điều kiện thời tiết thuận lợi, bạn sẽ dễ dàng quan sát hiện tượng này hơn nhiều so với năm 2018 do không bị cản trở bởi ánh Trăng.
Nguồn gốc và đặc điểm
Quadrantids có nguồn gốc từ những phần còn lại của tiểu hành tinh 2003 EH1 - một tiểu hành tinh có quỹ đạo chuyển động quanh Mặt Trời với chu kỳ 5,5 năm. Khi hiện tượng này bắt đầu được quan sát, nó được các nhà thiên văn học đặt tên là Quadrantids do xảy ra trong khu vực của chòm sao Quadrans Muralis. Tuy nhiên, đến năm 1922, chòm sao này đã bị loại khỏi danh sách các chòm sao của thiên văn học hiện đại. Việc qui ước lại này khiến cho khu vực xảy ra mưa sao băng này ngày nay thuộc chòm sao Bootes (do đó cũng có thể gọi là mưa sao băng Bootids, tuy nhiên cái tên này là không chính thức và ít được nhắc tới).
Vào lúc cực điểm, mưa sao băng Quadrantids có thể đạt tới trên 50 sao băng mỗi giờ, đôi khi còn nhiều hơn. Đây là con số không hề thua kém so với hai mưa sao băng lớn nhất của năm là Geminids và Perseids. Mặc dù vậy, Quadrantids được cho là có ít sao băng dài và sáng hơn, đồng thời cực điểm của nó thường chỉ kéo dài vài giờ thay vì xuyên suốt hai đêm như các trận mưa sao băng lớn khác, do đó nó vẫn thường chỉ được coi là một mưa sao băng trung bình.
Thời điểm và vị trí quan sát
Hiện tượng diễn ra trong chòm sao Bootes, do đó thời điểm lý tưởng nhất là khi chòm sao này đã lên đủ cao vào rạng sáng ngày mùng 4 tháng 1 này, khoảng từ hơn 2 giờ sáng cho tới hết đêm (thực ra bạn có thể quan sát từ sớm hơn, nhưng khi đó chòm sao Bootes lên chưa đủ cao và lượng sao băng quan sát được sẽ rất hạn chế).
Năm 2019, chúng ta sẽ có nhiều cơ hội được nhìn thấy nhiều sao băng của Quadrantids hơn so với năm 2018 do sẽ không bị Mặt Trăng "làm phiền". Nếu có điều kiện thời tiết lý tưởng (không mây) cùng vị trí quan sát tốt (góc nhìn rộng, khu vực ít ánh sáng nhân tạo, ít ô nhiễm) thì bạn sẽ dễ dàng quan sát được khá nhiều sao băng của Quadrantids.
Vào rạng sáng 4/1, chòm sao Bootes sẽ nằm ở bầu trời Đông Bắc, bắt đầu lên khá cao từ khoảng 3 giờ sáng (tất nhiên nếu có góc nhìn đủ để quan sát tới gần chân trời thì từ 1 giờ bạn đã có thể thấy nó). Nếu chưa có kinh nghiệm xác định các chòm sao thì đơn giản là bạn chỉ cần hướng cái nhìn của mình về hướng Đông và Đông Bắc với độ cao khoảng 30 đến 50 độ và chờ đợi.
Hình ảnh của Timeanddate.com cho thấy vị trí nơi xảy ra mưa sao băng Quadrantids. Một cách dễ dàng để xác định nó là phía dưới một chút so với nhóm sao Big Dipper (Bắc Đẩu Thấy Tinh).
Một số điểm cần lưu ý
- Hãy theo dõi thời tiết trước khi tiến hành buổi quan sát của mình. Một cách dễ dàng là tự kiểm tra bằng cách quan sát bầu trời đêm lúc chưa có sao băng, nếu mắt bạn có thể nhìn thấy các ngôi sao thông thường trên bầu trời thì bạn sẽ có thể thấy được sao băng
- Chọn vị trí có góc nhìn càng rộng càng tốt (nóc nhà, các bãi trống ...), nơi không có ánh đèn mạnh chiếu thẳng vào mắt (đèn đường, đèn các phương tiện giao thông, đèn từ các tòa nhà xung quanh)
- Bạn không cần mang theo bất cứ dụng cụ quan sát nào (kính thiên văn, ống nhòm) vì mắt thường chính là cách quan sát tốt nhất - Nếu ở tại nhà mình, bạn có thể dùng ghế dài hay bất cứ vật dụng gì cho phép bạn ngả lưng quan sát, vì quan sát sao băng đòi hỏi sự kiên nhẫn mà nếu bạn liên tục ngẩng đầu lên bầu trời sẽ rất nhanh mệt mỏi.
- Đừng quên lưu ý bảo vệ sức khỏe cũng như an toàn cá nhân cho mình, nhất là khi bạn tới những khu vực vắng người để quan sát.
VACA
