Có một thí nghiệm nổi tiếng là có những người trẻ chuyền bóng cho nhau và nếu một người quan sát tập trung vào việc đếm số lần bóng được chuyền qua lại, anh ta sẽ không phát hiện ra một người mặc bộ quần áo gorilla đi ngang qua. Theo các nhà nghiên cứu ở Đại học Cádiz (Tây Ban Nha), việc tương tự có thể xảy ra với chúng ta khi chúng ta cố gắng tìm kiếm dấu hiệu của trí thông minh ngoài Trái Đất, một số biểu hiện có thể thoát khỏi nhận thức của chúng ta, chẳng hạn như do các chiều không gian khác hay vật chất tối và năng lượng tối.
Một trong những vấn đề đã thu hút sự chú ý của các chuyên gia vũ trụ học trong một thời gian dài là làm thế nào để phát hiện được những dấu hiệu có thể thuộc về văn minh ngoài Trái Đất. Chúng ta có thực sự nhìn đúng hướng không? Có lẽ là không - theo một nghiên cứu của hai nhà thần kinh học Gabriel de la Torre và Manuel García ở Đại học Cádiz đã được công bố trên tạp chí Acta Astronautica.
De la Torre không thích những thuật ngữ như "ngoài Trái Đất" (extraterrestrial) hay "người ngoài hành tinh" (alien) vốn phổ biến ở các tác phẩm của Hollywood, do đó ông gọi những tín hiệu của văn minh bên ngoài hành tinh chúng ta là "không thuộc về Trái Đất" (non-terrestial) (Người dịch: cách dịch này quá dài trong tiếng Việt và không thực sự cần thiết nên trong phần còn lại của bài viết, chúng ta sẽ tiếp tục gọi là "ngoài Trái Đất").
De la Torre nói: "Khi chúng ta nghĩ tới những dạng trí tuệ khác, chúng ta có xu hướng nhìn họ từ góc nhìn của quan điểm và ý thức của chúng ta; tuy nhiên chúng ta bị giới hạn tầm nhìn của mình vào thế giới, và chúng ta thường khó thừa nhận điều đó."
"Điều mà chúng tôi đang cố gắng làm với sự khác biệt này là suy ngẫm về những khả năng khác," ông nói. "Chẳng hạn, trí thông minh có thể tồn tại ở những chiều mà trí não của chúng ta không thể nắm bắt, hoặc được hình thành dựa trên nền tảng của vật chất tối hay năng lượng tối - những thứ tạo thành tới 95% của vũ trụ và tới nay chúng ta mới chỉ mới bắt đầu biết về chúng. Thậm chí có 1 khả năng là có những vũ trụ khác tồn tại, như những ghi chép mà Stephen Hawking và các nhà khoa học khác đã thực hiện."
Các tác giả của nghiên cứu khẳng định rằng thần kinh, tâm lý và ý thức của chính chúng ta có thể đóng vai trò quan trọng trong việc tìm kiếm những nền văn minh ngoài Trái Đất.
Liên quan tới việc này, các nhà nghiên cứu đã làm một thí nghiệm với 137 người. Những người này được cho xem các tấm ảnh chụp trên không và được yêu cầu phân biệt xem những hình ảnh nào chụp các công trình nhân tạo (đường xá, nhà cửa, ...) và những hình nào là thiên nhiên (núi, sông, ...). Ở một trong những bức ảnh đó có một con gorilla nhỏ được đặt vào, để xem liệu người xem ảnh có nhận ra không.
Thí nghiệm này được lấy ý tưởng từ một thí nghiệm nổi tiếng khác được thực hiện hồi những năm 90 với mục đích kiểm tra sự mù vô thức của con người. Ở thí nghiệm đó, một câu bé mặc bộ quần áo cải trang thành con gorilla đi ngang qua một khung cảnh mà ở đó người tham gia thí nghiệm đang tập trung vào một việc khác là đếm số lần chuyền bóng của những người mặc áo trắng có mặt trên sân. Quá nửa số người tham gia không nhận ra sự xuất hiện của con gorilla giả này.
"Điều này thật ấn tượng và có ý nghĩa cho thấy cách mà bộ não của chúng ta hoạt động," De la Torre nói. "Thậm chí chúng tôi còn ngạc nhiên hơn nữa. Từ trước khi làm thí nghiệm, chúng tôi đã kiểm tra những người tham gia bằng một loạt câu hỏi để tìm hiểu phong cách tư duy và nhận thức của họ. Điều đó cho thấy trong số những người nhận ra sự có mặt của con gorilla thì số người có xu hướng trực giác lớn gấp mấy lần số người sử dụng lý trí và có phương pháp."
"Nếu chúng ta đối chiếu vấn đề này với việc tìm kiếm trí thông minh ngoài Trái Đất, câu hỏi dậy lên là liệu chiến thuật hiện nay có thể có thể khiến chúng ta không rơi vào tình trạng không nhận ra con Gorilla hay không," ông khẳng định. "Quan điểm truyền thống của chúng ta về không gian bị giới hạn bởi bộ não của chúng ta, và chúng ta có thể không tìm thấy vì lý do như nêu trên. Có lẽ chúng ta đang nhìn không đúng hướng."
Một ví dụ khác được đề cập tới trong bài báo của nhóm nghiên cứu là một cấu trúc hình học rõ nét có thể được nhìn thấy ở những hình ảnh chụp miêng núi Occator của hành tinh lùn Ceres (hình ảnh đầu bài viết).
De la Torre nói: "Trí não của chúng ta nói cho chúng ta rằng cấu trúc này giống như một hình tam giác với một hình vuông nằm bên trong, một thứ gì đó mà về lý thuyết thì không thể có ở Ceres. Nhưng có lẽ chúng ta đang nhìn thấy một thứ thực ra không có, đó là thứ là tâm lý học gọi là hội chứng pareidolia."
Tuy nhiên, các nhà tâm lý học thần kinh đã chỉ ra một khả năng khác: "Ngược lại như vậy cũng có thể đúng. Chúng ta có thể có tín hiệu ở ngay trước mắt và không nhận thức hoặc định hình được nó. Nếu điều đó xảy ra, nó sẽ là một ví dụ cho hiệu ứng gorilla vũ trụ. Trên thực tế, nó có thể đã xảy ra trong quá khứ hoặc đang xảy ra ngay lúc này."
Ba loại văn minh có trí tuệ
Trong nghiên cứu của mình, các tác giả cũng nếu ra những dạng khác nhau của nền văn minh trí tuệ có thể tồn tại. Họ đưa ra một phân loại gồm ba nhóm dựa trên 5 yếu tố: sinh học, tuổi thọ, khí cạnh tâm lý xã hội, tiến bộ công nghệ và phân bố trong không gian.
Một ví dụ cho loại văn minh số 1 là chúng ta. Loại văn minh này có thể chỉ là tạm thời nếu như công nghệ và các nguồn tài nguyên bị hủy hoại, hoặc không thể sống sót qua một thảm họa nào đó. Tuy nhiên nền văn minh này có thể tiến hóa thành loại 2, đặc trưng bởi tuổi thọ kéo dài của các phần tử trong đó - những người có thể kiểm soát được năng lượng hấp dẫn và lượng tử, chi phối không-thời gian và có thể khám phá các thiên hà khác.
"Chúng tôi nhận thức rõ rằng những phân loại hiện đang có là quá đơn giản và cơ bản là chỉ dựa trên yếu tố năng lượng. Việc chúng ta sử dụng tín hiệu vô tuyến không đồng nghĩa rằng các nền văn minh khác cũng dùng chúng, hay các nguồn năng lượng mà họ phụ thuộc là giống như chúng ta," các nhà nghiên cứu nhấn mạnh.
Loại thứ ba của nền văn minh có trí tuệ là loại tiến bộ nhất, được hình thành từ những sinh vật kỳ lạ có cuộc sống vĩnh cửu, có khả năng tạo ra không gian đa chiều và đa vũ trụ, thống trị bởi vật chất tối và năng lượng tối.
Bryan
Theo Science Daily
Chú thích của dịch giả: Nội dung bài viết trên tóm tắt một nghiên cứu nghiêm túc và các hiệu ứng tâm lý được trích dẫn đều đã từng được thực hiện nhiều lần. Mặc dù vậy, về tổng thể thì nghiên cứu này đi theo hướng tâm lý và thần kinh học, chưa có chứng cứ vật lý và vũ trụ học để củng cố cho những giả thuyết này.
