Vừa qua, sau hơn 100 năm kể từ ngày Albert Einstein lần đầu tiên dự đoán sự tồn tại của sóng hấp dẫn, ba nhà vật lý người Mỹ đã được trao giải Nobel Vật lý 2017 vì "đóng góp mang tính quyết định cho LIGO và quan sát sóng hấp dẫn."
Một nửa giải Nobel năm nay thuộc về Rainer Weiss đang làm việc tại MIT (Viện công nghệ Massachusetts) cho việc xây dựng Đài quan sát sóng hấp dẫn giao thoa laser (viết tắt là LIGO), còn nửa còn lại của giải thưởng được chia cho Barry Barish và Kip Thorne ở Caltech (Viện công nghệ California) - hai đồng sáng lập của dự án liên kết LIGO/VIRGO. (Ba nhà vật lý đứng từ trái sang phải như trong hình trên).
Như Einstein đã đưa ra trong thuyết tương đối rộng, hấp dẫn là hệ quả của sự bẻ cong không gian và thời gian do khối lượng, giống như điện trường bị bẻ cong do sự có mặt của hạt mang điện. Khi một khối lượng được gia tốc, nó thay đổi độ cong của không-thời gian, tạo ra sóng hấp dẫn. Sóng này được lan truyền trong vũ trụ với vận tốc của ánh sáng, gây ra xáo trộn rất nhỏ trong cấu trúc của không-thời gian khi nó đi qua.
LIGO là một hệ thống gồm một cặp giao thoa kế laser đặt cách nhau 3.000 km, được thiết kế để phát hiện ra những gợn sóng vũ trụ này. Cho tới ngày 14 tháng 9 năm 2015, nó đã làm được điều đó. Sau khi vượt chặng được hơn 1,3 tỷ năm ánh sáng, sóng hấp dẫn phát ra từ vụ sáp nhập của hai lỗ đen cuối cùng đã tới Trái Đất và được LIGO phát hiện, chứng minh rằng Einstein đã đúng.
Hình ảnh mô phỏng hai lỗ đen gần nhau và chuyển động quanh nhau cho tới khi sáp nhập, gây ra sóng hấp dẫn.
Trong một cuộc họp báo, Giáo sư Paul Hardaker, CEO của Viện Vật lý (IOP) đã giải thích tại sao việc phát hiện ra sóng hấp dẫn là một bước đột phá.
"Chúng tôi rất vui mừng khi việc khám phá ra sóng hấp dẫn đã giành giải Nobel Vật lý năm nay. Suốt từ khi chúng ta biết tới thiên văn học, chúng ta đã sử dụng các dạng của ánh sáng để tìm hiểu hoạt động của vũ trụ. Kết quả quan trọng này đánh dấu sự khởi đầu cho một cách thức mới để quan sát vũ trụ, đó là sử dụng hấp dẫn. Vì vậy đây là một bước tiến lớn về phía trước, xứng đáng với giải Nobel."
Bên cạnh tấm huy chương vàng huyền thoại có hình của Alfred Nobel, mỗi người được giải còn được nhận chứng nhận của Hoàng đế Thụy Điển và cùng chia nhau số tiền hơn một triệu USD.
Bryan
Theo Astronomy
----
Xem thêm bài giảng: SÓNG HẤP DẪN
