Từ 20 đến 22 tháng 10 này, mưa sao băng Orionids - một trận mưa sao băng tương đối lớn hàng năm - sẽ đạt cực điểm. Rơi vào đêm không Trăng, hiện tượng này rất có thể sẽ mang tới cho người yêu thích bầu trời cơ hội quan sát khá nhiều sao băng sáng và dài.
Lần đầu tiên mưa sao băng này được quan sát là vào các năm 1839 và 1940 bởi nhà quan sát E. C. Herrick. Lần đầu quan sát vào năm 1839 ông đã kết luận rằng trận mưa sao băng kéo dài từ mùng 8 tới 15 tháng 10. Lần quan sát năm 1840 ông đính chính rằng nó bắt đầu mùng 8 và kết thúc vào 25 tháng 10.
Tuy nhiên, người đầu tiên quan sát chính xác trận mưa sao băng này là nhà thiên văn Herschel, ông đã quan sát được 14 sao băng của trận này xuất phát từ khu vực của chòm sao Orion vào ngày 18 tháng 10 năm 1864 và năm tiếp theo, ông đã kết luận cực điểm của nó chính là là 20 tháng 10 (năm 1965). Khi đó Orionids đã là một trong số những trận mưa sao băng lớn nhất hàng năm có thể quan sát.
1,5 thế kỉ trôi qua, các thiên thạch của Orionids vẫn còn rất nhiều trên khí quyển Trái Đất và chúng ta vẫn có thể quan sát trận mưa sao băng này dù với mật độ sao băng nhỏ hơn trước khá nhiều. Nó không còn là một trận mưa sao băng thật sự lớn khi so sánh với các trận Perseids, Geminids hay thậm chí Leonids, nhưng vẫn là một hiện tượng thiên văn đáng chú ý với những người yêu thích quan sát bầu trời với mật độ những năm gần đây từ 25 tới 30 sao băng mỗi giờ. (trích lại đoạn giới thiệu về hiện tượng này trong bài viết cũ của VACA)
Một sao băng của Orionids năm 2011 được nhiếp ảnh gia Jeffrey Berkes chụp tại Pennsylvania, Mỹ
Năm nay, 2014, Orionids sẽ có thể được dễ dàng quan sát tại các khu vực có thời tiết thuận lợi: không mưa, rất ít hoặc không có mây do khoảng thời gian cực điểm rơi vào những đêm không Trăng.
Thời điểm lý tưởng nhất để quan sát hiện tượng là từ sau nửa đêm đến trước lúc trời sáng rạng sáng ngày 21 và 22 tháng này.
Để quan sát hiện tượng, bạn không cần (và không nên) sủ dụng bất cứ dụng cụ hỗ trợ nào như kính thiên văn, ống nhòm... mà chỉ hoàn toàn sử dụng mắt thường. Hãy chọn địa điểm quan sát có góc nhìn rộng, ít ô nhiễm ánh sáng chọn tư thế nào giúp bạn có thể nhìn liên tục lên bầu trời (thường là nằm ngửa).
Để xác định được vị trí cần quan sát, vào khoảng thời gian như nêu trên hãy nhìn về bầu trời phía Đông và tìm chòm sao Orion, như hình ảnh bên dưới. Nó rất dễ nhận ra bởi ba ngôi sao thẳng hàng cách đều nhau ở thắt lưng và các sao Rigel, Betelgeuse, Bellatrix đều là những ngôi sao rất sáng trên bầu trời vào thời gian này.
Nếu điều kiện thời tiết cho phép, bạn có thể quan sát được từ 25 đến hơn 30 sao băng mỗi giờ vào đêm cực điểm của hiện tượng này. Và tất nhiên, nay từ bây giờ nếu may mắn bạn đã có thể nhìn thấy một số sao băng của Orionids.
Chúc các bạn may mắn!
Đặng Vũ Tuấn Sơn (VACA)
