Các nhà khoa học đã phát hiện ra một thiên hà trẻ gây bất ngờ bởi hoạt động như một thiên hà trưởng thành. Thiên hà được biết đến với tên gọi S0901 đang tự xoay “điềm tĩnh”, theo cách điển hình của các thiên hà trưởng thành, như thiên hà xoắn Milky Way của chúng ta.
“Thông thường, khi các nhà thiên văn học nghiên cứu các thiên hà trong giai đoạn đầu, họ thấy rằng chúng hoạt động hỗn loạn hơn nhiều so với khi “trưởng thành”. Nhưng S0901 rõ ràng là một ngoại lệ với mô hình đó” theo James Rhoads từ Đại học Bang Arizona.
Ánh sáng vượt không gian đến với chúng ta là ánh sáng từ thiên hà ở 10 tỉ năm trước. Vì vậy, chúng ta đang nhìn thấy thiên hà khi nó còn tương đối trẻ.
“Thiên hà này ở giai đoạn như một đứa trẻ 10 tuổi. Tôi có thể nói cho các bạn biết một đứa trẻ 10 tuổi thích cựa quậy ra sao khi tôi quan sát lớp học của các con tôi! S0901 là một ngoại lệ, nó không vội vã, mà thay vào đó rất ngoan ngoãn” theo Rhoad - tác giả chính của nghiên cứu xuất hiện trong số 20 của tạp chí Vật lý thiên văn phát hành hàng tháng.
Khám phá này đã được thực hiện bằng cách sử dụng Đài quan sát không gian Herschel, một chương trình của cơ quan không gian châu Âu (ESA) với đóng góp quan trọng của NASA.
“Đây thực sự là một kết quả đáng ngạc nhiên. Nó nhắc chúng ta rằng chúng ra vẫn chưa hiểu chi tiết nhiều về sự tiến hóa của vũ trụ. Những thiết bị như Herschel giúp chúng ta hiểu về quá khứ phức tạp này” theo Paul Goldsmith, nhà khoa học người Mỹ làm việc cho dự án Herschel tại Phòng thí nghiệm phản lực của NASA ở Pasadena, Calif.
Khi các thiên hà hình thành, chúng liên tục tích lũy khối lượng, bởi lực hấp dẫn của chúng hút mọi thứ trong một trường rất rộng lớn, tới các đám mây khí bên ngoài. Cách những đám mây khí sáp nhập vào một thiên hà đặc biệt là chúng bị hút vào một quĩ đạo ngẫu nhiên. Những con đường hỗn loạn gây ra sự không ổn định trong thiên hà chủ, khiến thiên hà xuất hiện sự tạo sao.
Để nghiên cứu các trạng thái bên trong của những thiên hà đang hình thành, Rhoads và Sangeeta Malhotra, cũng đến từ Đại học bang Arizona, và các đồng nghiệp nhắm tới mục tiêu là hai thiên hà trẻ, một trong số chúng là S0901.
Bằng cách một hiệu ứng phóng đại trong vũ trụ gọi là thấu kính hấp dẫn, các nhà nghiên cứu đã có một cái nhìn tốt hơn về các thiên hà, so với những cách khác. Một thiết bị trên Herschel, thiết bị kết hợp bước sóng hồng ngoại xa (HIFI), có thể nhận ra dấu hiệu ion hóa carbon, cho thấy sự chuyển động của các phân tử khí trong thiên hà. Sự vận động này nhẹ nhàng hơn nhiều so với dự đoán ở thiên hà S0901. Kết quả ở thiên hà thứ hai cũng cho thấy một sự vận động nhẹ nhàng, nhưng kém rõ ràng hơn.
“Các thiên hà ở 10 tỷ năm trước hình thành sao nhiều hơn các thiên hà trẻ hiện giờ”, Malhotra nói. “Chúng cũng thường cho thấy nhiều bất ổn, rất có thể bởi chúng tích lũy nhanh hơn so với thiên hà hiện đại. Nhưng ở đây chúng tôi có trường hợp một thiên hà có cả sự tự quay “điềm tĩnh” và cả hoạt động hình thành sao của một thiên hà hiện đại trong gia đoạn đầu của chúng.”
Quan sát nhiều hơn với các kính thiên văn sẽ giúp tiết lộ xem những thiên hà khác cũng hành xử tương tự, hay là S0901 là kẻ kì quái đi trước thời đại.
Ngọc Ánh (VACA)
Theo Space Daily
