Mưa sao băng Leonids là một hiện tương thiên văn diễn ra hàng năm. Đây được coi là một trận mưa sao băng tương đối lớn, tuy vậy trong những năm gần đây Leonids đã nhỏ hơn trước đây nhiều, mặt khác vưới sự can thiệp của ánh Trăng, việc quan sát hiện tượng này năm nay sẽ gặp khá nhiều khó khăn. Dù sao, nếu thời tiết đẹp người quan sát thiên văn vẫn có thể heo dõi hiện tượng này.
Mưa sao băng Leonids là tàn dư để lại trên quĩ đạo Trái Đất của sao chổi 55P Tempel-Tuttle. Trận mưa sao băng có vùng trung tâm là chòm sao Leo (Sư Tử) đặc biệt là quanh khu vực đầu - bờm của sư tử. Đặc biệt cứ khoảng hơn 30 năm lại có một lần nhân loại được chứng kiến cả một trận "bão" sao băng thay vì là "mưa", điển hình là năm 1966, người ta đã chứng kiến cực điểm của hiện tượng này với hàng nghìn sao băng mỗi giờ, nó được ví như tiếng gầm dũng mãnh của con sư tử. Còn thông thường, như nhiều năm gần đây, nếu điều kiện quan sát lý tưởng thì mật độ vào đêm cực điểm của nó sẽ là khoảng 100 sao băng mỗi giờ.
Mặc dù vậy, trong năm 2013 này, con sư tử không hề có ý định "gầm" nên mật độ sao băng sẽ rất thấp, chúng ta chỉ có thể quan sát thấy 15 tới 20 sao băng mỗi giờ ngay cả nếu thời tiết hoàn toàn thuân lợi, tức là tương đương với những trận mưa sao băng cỡ nhỏ.
Mưa sao băng Leonids năm nay sẽ đạt cực điểm vào đêm 16 - rạng sáng ngày 17 tháng 11 này, với thời điểm quan sát lý tưởng nhát là sau 3 giờ sáng khi chòm sao Leo đã lên khá cao trên bầu trời phía Đông (trên thực tế người quan sát vẫn có thể theo dõi hiện tượng này vào cả đêm 17, rạng sáng 18). Đáng tiếc rằng mưa sao băng Leonids năm nay có cực điểm trùng với thời điểm Trăng tròn nên ánh sáng từ Mặt Trăng sẽ là cản trở đáng kể cho việc quan sát, khiến cho nó chỉ còn là một trận mưa sao băng cỡ nhỏ.
Trận mưa sao băng này khá nhỏ, và do đó các độc giả , nhất là tại các thành phố lớn có ý định quan sát nên thật cân nhắc do ô nhiễm ánh sáng tại các thành phố. Mặt khác những ngày này ở khu vực miền Bắc trời đang khá lạnh và nhiều mây nên khả năng quan sát cho các độc giả đang sinh sống tại khu vực miền Bắc là không cao.
Mưa sao băng Leonids, hình ảnh chụp và chỉnh sửa từ phần mềm Stellarium
Và dưới đây là các hướng dẫn quen thuộc mà chúng tôi luôn mong các bạn lưu ý:
- Hãy hết sức chú ý bảo vệ sức khỏe của bạn bằng cách mặc ấm trước khi ra ngoài trời lạnh (nhất là với các tỉnh miền Bắc)
- Theo dõi thời tiết trước khi quyết định quan sát, trong trường hợp trời nhiều mây, tốt nhất bạn không nên lãng phí thời gian và sức lực của mình để đổi lấy sự thất vọng
- Chọn địa điểm có góc nhìn rộng, không bị ánh đền chiếu thẳng vào mắt, tuy nhiên bạn cũng nên hết sức lưu ý chọn địa điểm sao cho vừa quan sát tốt vừa bảo đảm an ninh cho bản thân vào ban đêm.
- Mắt bạn cần quen với bóng tối, nên đôi khi bạn mất tới hơn 5 phút để có thể nhìn thấy các ngôi sao trên bầu trời, dù chúng vẫn đứng sẵn ở đó. Ngoài ra chú ý rằng nếu sau khoảng thời gian 5 phút nêu trên bạn không tháy các ngôi sao thông thường trên trời thì cũng đồng nghĩa với việc bạn không thể thấy được sao băng nên không cần tiếp tục lãng phí sức khỏe của mình.
Đặng Vũ Tuấn Sơn
