Một nghiên cứu mới chỉ ra rằng nguồn nhiệt trong các núi lửa trên bề mặt Io tuân theo những nguyên tắc chung của sự tỏa nhiệt từ bên trong. Lượng nhiệt tỏa ra từ hàng nghìn ngọn núi lửa đang phun trào của Io là bằng chứng cho một nguồn nhiệt phức tạp và nhiều lớp. Những kết quả này dựa trên các dữ liệu do tàu không gian và các kính mặt đất của NASA thu thập được, và đã được đăng trên số tháng 6 của tạp chí Icarus.
Một bản đồ các điểm nóng, được phân loại theo lượng nhiệt tỏa ra, đã cho thấy sự phân bố và phạm vi rộng lớn của các hoạt động núi lửa trên Io. Hầu hết các vụ phun trào trên Io có quy mô lớn gấp nhiều lần các vụ phun trào trên Trái đất.
“Cho tới ngày nay, đây là nghiên cứu kĩ lưỡng nhất về sự phát nhiệt núi lửa của Io”, theo lời phát biểu của Glenn Veeder từ viện nghiên cứu Bear Fight, Winthrop, Washington, người đứng đầu một nhóm gồm Ashley Davies, Torrence Johnson và Dennis Matson của phòng thí nghiệm Jet Propulsion, Pasadena, California, Jani Radebaugh của Đại học Brigham Young, Provo, Utah, và David Williams, Đại học bang Arizona, Tempe, Arizona. Cả nhóm đã nghiên cứu dữ liệu chủ yếu từ tàu vũ trụ Voyager và Galileo của NASA, và thêm vào đó là số liệu từ các kính thiên văn trên Trái Đất.
“Điều thú vị là sự phân bố dòng nhiệt không hề tuân theo các nguyên tắc hiện nay về sự đẩy nhiệt lên ở độ sâu nhỏ”, Davies nói. “Thay vào đó, khu vực tỏa nhiệt chính lệch 40 độ về phía đông so với vị trí tính toán.”. “ Những điều này là bằng chứng cho một quá trình tỏa nhiệt rất phức tạp ở trung tâm Io.”, Matson nói, “Những dữ liệu của chúng ta chỉ ra một sự phối hợp của tỏa nhiệt ở cả hai độ sâu cao và thấp.”
Một bí ẩn cũng xuất hiện. Nhóm nghiên cứu tìm ra rằng các núi lửa hoạt động chỉ tỏa ra khoảng 60% của nguồn nhiệt trên Io. Phần lớn lượng nhiệt này tỏa ra từ các miệng núi lửa bằng phẳng, hay còn gọi là paterae, một dạng địa hình thường xuyên bắt gặp trên Io. Vậy còn 40% còn lại? “Chúng tôi đang nghiên cứu khả năng rằng còn nhiều núi lửa khác nhỏ hơn, và rất khó, nhưng hoàn toàn có thể, được phát hiện.”, Veeder phát biểu, “Chúng tôi vẫn đang tìm cách giải quyết bí ẩn về những dữ liệu đã thu được của dòng nhiệt.”
Giải được bí ẩn này sẽ giúp tìm ra các nguyên tắc của sự tỏa nhiệt từ phía trong không chỉ trên Io, mà còn có thể được áp dụng với vệ tinh liền kề Europa, một mục tiêu của NASA trong quá trình tìm kiếm sự sống ngoài trái đất.
Dự án Galileo được thực hiện bởi Phòng thí nghiệm Jet Propulsion ở Pasadena, California, cho Ban lãnh đạo các dự án khoa học của tổ chúc. Tàu thăm dò được phóng bởi tàu con thoi Atlantis từ 1989 tới Sao Mộc, và đã mang lại nhiều phát kiến và đem lại cho các nhà khoa học lượng dữ liệu khổng lồ. Galileo là tàu vũ trụ đầu tiên thăm dò chính xác bầu khí quyển của Sao Mộc và thực hiện các quan sát lâu dài về hệ thống sao Mộc. NASA đã kéo dài thời gian của chương trình thêm 3 năm để tận dụng các khả năng khoa học có một không hai của Galileo, và tàu không gian đã được lên kế hoạch để va chạm với bầu khí quyển của Sao Mộc vào tháng 9/2003, để đề phòng bất cứ ảnh hưởng nào tới Europa.
Quỳnh Chi (VACA)
(Theo Sciencedaily)
