Chúng ta định giá vàng dựa trên nhiều yếu tố: vẻ đẹp của nó, tính hữu dụng của nó như làm đồ trang sức, và sự hiếm có của nó. Vàng là hiếm trên Trái Đất một phần bởi vì nó cũng rất hiếm trong vũ trụ. Không giống với các nguyên tố như carbon hoặc sắt, nó không thể được tạo thành bởi một ngôi sao. Thay vào đó, nó được sinh ra trong một biến động lớn như một sự kiện xảy ra vào tháng trước được biết đến như một vụ nổ tia gamma ngắn (GRB).
Các quan sát về GRB này cung cấp bằng chứng cho thấy nó là kết quả của sự va chạm của hai sao neutron - lõi chết còn lại của các ngôi sao mà trước đây đã phát nổ như supernova. Hơn nữa, một ánh sáng kì lạ kéo dài trong suốt một ngày tại các vị trí GRB có khả năng là dấu hiệu của sự có mặt một lượng đáng kể các nguyên tố nặng, bao gồm cả vàng.
"Chúng tôi ước tính khối lượng vàng được tạo thành và đẩy ra trong sự kiện sát nhập của hai ngôi sao neutron có thể lớn gấp 10 lần khối lượng Mặt Trăng - thật là lấp lánh", Edo Berger của Trung tâm Vật lý thiên văn Harvard-Smithsonian (CfA) ở Cambridge, Massachusetts cho biết.
Một GRB là một luồng sáng năng lượng cao - tia gamma - sinh ra từ một vụ nổ cực kỳ mãnh liệt. Hầu hết chúng được tìm thấy trong vùng vũ trụ xa xôi. Berger và các đồng nghiệp đã nghiên cứu GRB 130603B, ở vị trí cách Trái Đất 3,9 tỷ năm ánh sáng, là một trong những vụ nổ gần nhất được nhìn thấy cho đến nay.
Vụ nổ tia gamma có hai loại - dài và ngắn - tùy thuộc vào thời gian lóe sáng của các tia gamma. Vụ nổ GRB 130603B, được phát hiện bởi vệ tinh Swift của NASA ngày 03 tháng 6, kéo dài ít hơn hai phần mười của giây.
Mặc dù tia gamma biến mất một cách nhanh chóng, GRB 130603B cũng cho thấy một ánh sáng từ từ mờ dần dưới dạng ánh sáng hồng ngoại. Độ sáng và hành vi của nó không giống với một "hào quang" đặc trưng, được tạo ra khi các hạt tốc độ cao đập vào môi trường xung quanh.
Thay vào đó, ánh sáng cư xử như nó đến từ nguyên tố phóng xạ kỳ lạ. Vật liệu giàu neutron bị đẩy ra bởi va chạm sao neutron có thể tạo ra các nguyên tố như vậy, mà sau đó trải qua phân rã phóng xạ, phát ra một ánh sáng rực rỡ dưới dạng ánh sáng hồng ngoại - đó chính xác là những gì nhóm nghiên cứu quan sát thấy.
"Chúng tôi đã tìm kiếm bằng chứng để liên hệ một vụ nổ tia gamma ngắn với một vụ va chạm sao neutron. Ánh sáng phóng xạ từ GRB 130603B có thể là bằng chứng đó", ông Wen-fai Fong từ CfA nói.
Nhóm nghiên cứu tính toán rằng một khối lượng vật chất bằng khoảng một phần trăm khối lượng Mặt Trời được phun ra từ các GRB, một số trong đó là vàng. Bằng cách kết hợp số lượng vàng ước tính được tạo ra bởi một GRB đơn ngắn với số lượng các vụ nổ như vậy đã xảy ra ở tuổi của vũ trụ, thì tất cả vàng trong vũ trụ có thể đã đến từ vụ nổ tia gamma.
"Như Carl Sagan đã giải thích, chúng ta đều là vật chất sao, và đồ trang sức của chúng ta là kết quả của các vụ va chạm sao", Berger nói.
Gia Linh (VACA)
Theo Astronomy
