Dù bạn kịp quan sát hay đã bỏ lỡ cực điểm của mưa sao băng Geminids, bầu trời tháng cuối năm này vẫn còn một thứ đáng để trông đợi. Tối 21 tháng 12, Sao Mộc và Sao Thổ sẽ giao hội, chúng sẽ gần nhau tới mức khi nhìn bằng mắt thường, chúng có thể sẽ gần như dính liền thành một.
Sao Mộc và Sao Thổ là hai hành tinh lớn nhất của Hệ Mặt Trời. Chúng đồng thời là hai trong số những vật thể sáng nhất bầu trời đêm khi quan sát từ Trái Đất. Độ sáng và chuyển động của chúng từ xa xưa đã được các nhà thiên văn cổ chú ý, và khi mà các kính thiên văn ra đời thì hai hành tinh này càng giành được nhiều sự quan tâm của người yêu thiên văn bởi những đặc điểm hình dạng thú vị của chúng mà bạn có thể nhìn thấy qua kính thiên văn.
Tối 21 tháng 12, Sao Mộc và Sao Thổ sẽ giao hội - một thời điểm tuyệt vời để quan sát chúng!
Giao hội là sự thẳng hàng, hay đơn giản là tiến tới rất gần nhau của hai hoặc nhiều thiên thể theo góc nhìn từ Trái Đất. Sự giao hội như vậy có thể xảy ra giữa các hành tinh, giữa hành tinh với một ngôi sao nào đó hoặc giữa Mặt Trăng và một ngôi sao hay hành tinh. Trên thực tế, đây là hiệu ứng biểu kiến do góc nhìn, không hề có nghĩa rằng các thiên thể thực sự thẳng hàng hay áp sát nhau.
Vào chập tối 21 tháng 12, Sao Mộc và Sao Thổ sẽ tới gần nhau đến mức ở nhiều nơi, bạn có thể thấy chúng dường như dính vào nhau khi quan sát bằng mắt thường. Nếu có một chiếc kính thiên văn nhỏ, đây cũng sẽ là thời điểm lý tưởng để quan sát những đặc điểm đáng chú ý khác của hai hành tinh này: các vệ tinh Gelileo của Sao Mộc, vành đai nổi tiếng của Sao Thổ, và tất nhiên là cả màu sắc cơ bản của chính hai hành tinh.
Một hình ảnh trong buổi quan sát tối 12/12/2020 của VACA. Vào thời điểm này, Sao Mộc và Sao Thổ chưa giao hội nhưng cũng đã khá gần nhau. Bạn có thể thấy Sao Mộc rất nổi bật ở nơi mà ống kính hướng tới, còn Sao Thổ mờ hơn và nằm cao hơn một chút.
Thời điểm mà bạn có thể quan sát hai hành tinh này một cách tốt nhất là từ khi trời bắt đầu đủ tối (khoảng 17h45) cho tới trước 19h15 cùng ngày (trước khi hai hành tinh xuống quá thấp). Hãy hướng mắt hoặc ống kính của bạn về bầu trời phía Tây - Tây Nam. Nếu trời không nhiều mây hoặc quá ô nhiễm bởi ánh sáng nhân tạo, bạn sẽ không khó khăn gì phát hiện ra hai hành tinh này ngay cả khi chưa có kinh nghiệm về quan sát, vì chúng thực sự nổi bật hơn bất cứ điểm sáng nào khác vào lúc này.
Ngoài ra, cũng vào thời điểm này, Mặt Trăng bán nguyệt và Sao Hỏa cũng là những đối tượng rất đáng chú ý trên bầu trời nếu thời tiết ủng hộ. Với những ai có kính thiên văn thì chắc chắn đây là những đối tượng không nên bỏ lỡ.
Có phải là ngôi sao Giáng Sinh?
Sự giao hội của Sao Mộc và Sao Thổ tới mức chúng gần như hợp lại thành một điểm sáng lớn ngay gần ngày Giáng Sinh khiến nhiều người và nhiều nguồn tin so sánh nó với ngôi sao Giáng Sinh, hay ngôi sao Bethlehem trong văn hóa Thiên Chúa giáo.
Theo Phúc Âm Matthew, ngôi sao Bethlehem đã xuất hiện và dẫn đường cho ba nhà thông thái phương Đông đến Jerusalem. Ở đó họ gặp vua Herod và hỏi xem vua của người Do Thái sinh ra ở nơi nào. Herod đã chỉ dẫn cho họ tới Bethlehem ở phía Nam Jerusalem, và ở đó họ đã tìm thấy ngôi nhà nơi chúa Jesus vừa sinh ra.
Tất nhiên, đó đơn giản là một câu chuyện được ghi lại từ 2000 năm trước. Nó có thể hoàn toàn không có thật. Nhưng nếu nó có thật thì nó có thể là gì? Nhiều nhà thiên văn đã tìm hiểu những ghi chép lịch sử và tình toán quỹ đạo chuyển động của các thiên thể để truy ngược về quá khứ. Ngôi sao Bethlehem có thể là một sao chổi, một sao băng, một supernova, hay cũng có thể là một giao hội hành tinh giống như việc Sao Mộc và Sao Thổ sẽ giao hội trong tháng này. Đọc kỹ trong bài: Ngôi sao Giáng Sinh: Truyền thuyết và khoa học.
Hình ảnh chụp từ phần mềm Stellarium, gợi ý rằng vào chập tối 21/12, hai hành tinh này sẽ gần như chạm vào nhau khi quan sát từ Trái Đất. Thực tế, nếu như nhìn quan kính thiên văn, tùy vào thời điểm và vị trí quan sát mà bạn vẫn có thể thấy chúng nằm cách nhau một khoảng rất nhỏ.
Dù thực sự nó là gì, nó chắc chắn là một hiện tượng thiên văn mà ngày nay con người đã có thể giải thích. Việc so sánh sự giao hội tháng này với ngôi sao truyền thuyết đó cũng chỉ mang tính liên tưởng về văn hóa, không hơn.
Và dù gọi nó là gì, thì chỉ có một điều chắc chắn là việc quan sát nó sẽ rất thú vị, khi mà một năm mới đang đến gần!
VACA
